مصطلحات الفقهاء و الأصوليين
الفتح المبين في تعريف مصطلحات الفقهاء و الأصوليين فرهنگ‌نامه‌اى در علم فقه و اصول، تأليف نویسنده مصرى محمد ابراهيم حفناوى است. نویسنده رموز و اصطلاحات فقهى و كلامى را در قالب فرهنگ‌نامه با استناد به منابع فرق مختلف اسلامى ذكر كرده است.
| مصطلحات الفقهاء و الاصوليين | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حفناوی، محمد ابراهیم (نویسنده) |
| ناشر | دارالسلام |
| مکان نشر | اسکندریه - مصر |
| سال نشر | 1428 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | فقه - اصطلاح‌ها و تعبیرها
فقه - نشانههای اختصاری فقه - کتاب‌شناسی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 147/2 /ح7م6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب در سه بخش تدوين شده است. 1- در بخش اول مصطلحات فقهى مذاهب مختلف اسلامى در هشت عنوان آمده است كه به ترتيب عبارت است از: حنفى، مالكى، شافعى، حنبلى، زيديه، امامى اثنى-عشرى، اباضيه، و ظاهريه.
2- اصطلاحات اصوليين، 3- فوايد مفيد و ضوابط و قواعد مهمى كه هر محققى به آنها نيازمند است.
گزارش محتوا
در مقدمه كتاب ابتدا اصطلاحات فقهى مذهب حنفى و معرفى ابوحنيفه و ادله فقهى و شاگردان و مطالبى مانند مقصود از متقدمين، متوسطين و متأخرين در مذهب حنفى آمده است.
مطالبى كه در بخشهاى كتاب ارائه شده به ترتيب عبارت است از:
- در بخش اول كتاب اصطلاحات فقهاى مذاهب مختلف اسلامى با ابتدا به مذهب حنفى مورد مطالعه قرار گرفته است. نكته قابل توجه اينكه مذهب زيديه بر مذهب امامى مقدم شده و حال آنكه زيديه به لحاظ اهميت و حتى به لحاظ تاريخى متأخر از تشيع است. پيش از پرداختن به مصطلحات شيعه اثنى‌عشرى توضيح مختصرى پيرامون عقايد شيعه و به‌ويژه امامت ذكر شده است. نویسنده منابع استنباط احكام را در مذهب تشيع منحصر در قرآن و سنت دانسته است و اجماع را نفى و به عقل نيز اشاره نكرده است و حال آنكه فقهاى شيعه اماميه در بسيارى از موارد به اجماع استناد كرده‌اند. در ادامه به برخى فتاواى فقهى مخالف با اهل‌سنت مانند نكاح متعه اشاره شده است. در بخش كتب فقهى تشيع تنها به كتب اربعه و شرئع‌الاسلام اشاره شده و از ديگر كتب تشيع غفلت شده است. در شرح مصطلحات نيز تنها به مصطلحات كتاب شرائع پرداخته شده و در بخش مصطلحات شيعه اماميه تنها چهار اصطلاح «الخاصه»، «ابوعبدالله»، «الشهيدان»، «العلامه» آمده است.
- در بخش مصطلحات اصولى نویسنده بنا داشته است كه جميع اصطلاحات اصولى را گردآورى كند اما در عمل نتوانسته كه به اين مطلب جامه عمل بپوشاند و لذا به ذكر رموز ده كتاب اصولى مشهور اهل‌سنت اكتفا كرده است. اسامى برخى از اين کتاب‌ها عبارت است از: 1- غايه‌الاصول شرح لب-الاصول زكريا انصارى شافعى(م 926ق)، 2- الضياءاللامع شرح جمع‌الجوامع احمد بن عبدالرحمن قروى(م 898ق)، 3- مناهج‌العقول شيخ محمد بن حسن بدخشى (م 922ق)، 4- الآيات البينات ابن قاسم عبادى (م 944ق)
- در بخش سوم كتاب كه در آن فوايد فوايد و يا ضوابط و قواعد مورد نياز پژوهشگر آمده است، با ذكر قواعد مذهب شافعى و مبادى علوم به صورت شعر آغاز شده است. از ديگر مطالب اين بخش رموز حافظ ذهبى در كتاب المغنى فى الضعفاء، و رموز ابن حجر و سيوطى در برخى از كتب آنها اشاره نمود. شيوه تدوين حديث از ديگر مطالبى است كه در ضمن 12 عنوان طرح شده است.
وضعيت كتاب
پانوشت كتاب بيشتر ارجاعات و آدرس مطالب است. فهرست مطالب در انتهاى اثر آمده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.