مشیخة یعقوب بن سفیان الفسوي
مشيخة يعقوب بن سفيان الفسوي (متوفی 277ق)، از اولین و مهم‌ترین کتب مشیخه در موضوع رجال و حدیث است. این کتاب با مقدمه و تصحیح محمد بن عبدالله سریع منتشر شده است.
| مشیخة یعقوب بن سفیان الفسوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فسوی، یعقوب بن سفیان (نويسنده) سریع، محمد بن عبدالله (مصحح) |
| ناشر | دار العاصمة |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1431ق - 2010م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تراجم عمومی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP۱۲۰/ف۵م۵ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ویژگی‌ها
اهمیت این مشیخه از چند جهت است:
- نویسنده آن از بزرگ‌ترین علما و متکلمین در جرح و تعدیل روات حدیث است.
- کتاب نیز اگر نگوییم اولین، از جمله اولین کتب تألیفی در بین مشیخه‌هاست.
- برخی اسانید آن نیز نفیس و مشتمل بر طرق نادر و نیز احادیث غرائب و نایاب است.
- همچنین مشتمل بر بعضی کلمات جرح و تعدیل از مصنف و دیگر روات است.
- بیان انساب بعضی روات و کنیه و بلدان بعضی که در غیر این مشیخه یافت نمی‌شود.
این ویژگی‌ها سبب شده که محدثین متقدم و متأخر به این مشیخه توجه خاصی داشته باشند[۱]. این عنایت بزرگان هم در نقل از مطالب این مشیخه است و هم در اسناد به آن[۲].
شیوه یعقوب فسوی
مؤلفان کتاب‌های مشیخه، نام مشایخ خود را مطابق با حروف الفبا، مرتب نکرده‌اند و ترتیب‌های آنها متنوع است (برخی به‌حسب تاریخ سماع یا اجازه روایت، برخی به‌حسب تاریخ وفات مشایخ، برخی به‌حسب تاریخ ورود مؤلف به مکان‌های مختلف...)؛ به‌گونه‌ای که نمی‌توان نظام خاصی را برای آنها معین کرد[۳].
یعقوب مشایخش را برطبق شهرها مرتب کرده است؛ ابن حجر می‌نویسد: «مرتبة علی البلاد». وی جزء اول را با مشایخ مکی آغاز و پس از آن مدنی و تعدادی از مشایخ بصری را ذکر کرده است. پس از آن جزء دوم و بخشی از جزء سوم را نیز با ذکر مشایخ بصری ادامه داده، تا اینکه می‌گوید: «تا اینجا 157 رجل ذکر شد». سپس فصلی را به رجال کوفه اختصاص می‌دهد و جزء سوم را به پایان می‌برد. حافظ ابن نقطه (متوفی 629ق) مشایخی را که یعقوب از آنها در مکه، مدینه، بصره، کوفه، موصل، حلب، دمشق، حمص، اسکندریه و عسقلان حدیث شنیده، به‌ترتیبی که یعقوب در مشیخه‌اش آورده، ذکر کرده است[۴].
در انتهای کتاب، اسامی 74 تن از مشایخ یعقوب که اسامی آنها در این مشیخه نیامده و در واقع مستدرکی بر این کتاب است به‌ترتیب بلاد ذکر شده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- جدیدی‌نژاد، محمدرضا، «معجم و مشیخه در اصطلاح محدثان»، آینه پژوهش، آذر و دی 1385، شماره 101، ص26 تا 29.