مشکل الآثار
مشكل الآثار، تألیف عالم حنفی احمد بن محمد بن سلامة بن سلمه طحاوی ازدی مصری (239-321ق)، از جمله آثار وی در موضوع اختلاف حدیث است. نویسنده در این کتاب، برخی آثار و روایات متعارض را گردآوری کرده و در مقام تبیین و رفع تعارض آنها برآمده است.
| مشکل الآثار | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طحاوی، احمد بن محمد (نويسنده) |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1333ق |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | ط3 م50151 120 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
طحاوی، مباحث کتاب را با این عبارت آغاز کرده است: «من در آثار مروی از نبی(ص) که دارای اسانید مقبول بوده و از افراد ثابتقدم و امین نقل شده است، نگریستم و در آنها مطالبی را یافتم که اکثر مردم نسبت به آنها آگاهی و دانشی ندارند؛ پس تصمیم گرفتم که در آنها تأمل کنم و در حد توان، مشکلات آنها را توضیح دهم و احکام آنها را استخراج نمایم»[۱].
شیوه نویسنده بدینترتیب است که در ذیل هر باب، احادیثی را که ظاهرشان متعارض است، ذکر کرده و اسانید و طرق آنها را آورده و پس از آن محل اختلاف بین احادیث مزبور را متذکر شده و به شرح و تبیین و تحلیل آنها پرداخته تا بین معانی آنها موافقت برقرار کند و اختلاف و تعارض را برطرف نماید.
اولین مطلبی که نویسنده در مقام توضیح آن برآمده، «خطبة الحاجة» است. خطبة الحاجة، از خطبههای نبوی است که نبی(ص) آن را القا فرمود و به اصحابش آموخت. در احادیث فراوانی اهتمام رسولالله(ص) به این خطبه و ذکر فراوان آن و شوق به آموزش آن به صحابه آشکار میشود. این خطبه با الفاظ فراوان نزدیکبههم و روایات متعدد وارد شده که بعضی مرفوع به نبی(ص) و بعضی به بعضی صحابه ختم شده است[۲].
نویسنده در ضمن ابواب فراوانی، مشکلات آثار و روایات نقلشده از رسولالله(ص) را توضیح داده است؛ بهعنوان مثال در توضیح منظور از روایت «اللهم قوّ في طاعتك ضعفي»، چنین مینویسد: میدانیم که ضعف غیر از قوت است و این دو، ضد یکدیگر هستند و در حقیقت ضعف و قوت باهم جمع نمیشوند. رسولالله(ص) در این روایت دعا کرده که خداوند ضعف او را قوت قرار دهد؛ ظاهراً معنایش این است که آنچه در آن ضعف وجود دارد - که بدن اوست - را در طاعتش قوی قرار دهد. طحاوی این معنا را بهترین تأویل حدیث دانسته است[۳].
روایتی که کسی که سه نماز جمعه را ترک کند، خداوند بر قلب او مهر میزند[۴] و بسیاری موارد دیگر در مجلدات چهارگانه کتاب تبیین شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- محمد بن احمد بن علی باجابر، «مرويات خطبة الحاجة»، جامعة أمالقری، ذوالحجة 1425، ص309 تا 410.