مرزبان‌نامه (فارسی)
مرزبان‌نامه، یکی از آثار ارزنده نثر فارسی است که بازنگاشته خامه سعدالدین وراوینی از منشیان اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم است که به کوشش خلیل خطیب رهبر، منتشر شده است.
| مرزبان نامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مرزبان بن رستم (نويسنده) خطیب رهبر، خلیل (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | با معنی واژه‌ها و شرح بيتها و جمله‌های دشوار و تعيين سجور اشعار تازی و پارسی و برخی نكته‌های دستوری و ادبی و امثال و حكم ** مرزبان نامه: با معنی واژه‌ها و شرح بيتها و جمله‌های دشوار و برخی نكته‌های دستوری و ادبی |
| ناشر | بنگاه مطبوعاتی صفی‌عليشاه |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1389ش |
| چاپ | 15 |
| موضوع | نثر فارسی - قرن 7ق. - ترجمه شده به عربی - نثر عربی - قرن 9ق. - ترجمه شده از فارسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR۵۱۹۸/م۴ ۱۳۴۵ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این اثر، در نیمه اول قرن هفتم هجری، میان سال‌های 617- 622ق، از گویش طبری باستان، به زبان پارسی دری، آراسته به صنایع لفظی و معنی و اشعار تازی و پارسی و امثال و اخبار، نقل شد و پس از دویست و اندی سال که از تاریخ تألیف آن توسط مرزبان بن رستم، یکی از شاهزادگان طبرستان می‌گذشت، در جامه نو، به منصه ظهور آمد و به ابوالقاسم ربیب‌الدین هرون بن علی بن ظفر وندان، وزیر اتابک ازبک بن محمد بن ایلدگز، از اتابکان آذربایجان که سعدالدین از ویژگان درگاه او بود، اهدا شد[۱].
مرزبان‌نامه از لحاظ شیوه نثرنویسی، پیرو سبک نصرالله بن عبدالحمید منشی، ترجمان کلیله و دمنه از عربی به فارسی در نیمه اول قرن ششم هجری است. سعدالدین در مقدمه مرزبان‌نامه، ضمن برشمردن نام چند تألیف از پیشگامان این طریقه، از کلیله و دمنه یاد کرده و شیوه نگارش خود را برتر از سبک نصرالله منشی کلیله و دمنه دانسته و به سیاقت مهذب در آن اشاره کرده است که عبارت است از اول شیوه داستان‌پردازی معهود در ایران و هند، یعنی بیان پند و انتقاد از زبان جانوران و گیاهان تا شنوندگان را نوشداروی تلخ نصیحت ناگوار نیفتد و فرمانروایان خودکامه را خرده‌گیری آشکار به آزار و شکنجه اهل قلم برنینگیزد و دیگر آنکه با مهارت منشیانه، نثر را به زیورهای بدیعی آراسته و هرجا اقتضا کرده، صنعتی بکاربرده و حدیثی و خبری و مثلی و بیتی تازی یا پارسی، برای آرایش سخن افزوده است. کوتاه سخن آنکه صاحب مرزبان‌نامه، در تتبع شیوه سلف خود نصرالله منشی، توفیق تام یافته و الحق، در عذوبت انشاء و سلامت عبارت و روانی کلام، کمتر کتابی بدان پایه می‌رسد[۲].
برخی از صنایع لفظی و معنی به کار رفته در این اثر گرانبها که در مقدمه کتاب، به نمونه‌هایی از آنها اشاره شده، عبارتند از: سجع، موازنه و مترادفات، جناس، تشیبه، استعاره، کنایه، تضمین آیات و احادیث، صنعت تضاد، مراعات نظیر، ارسال مثل و استشهاد آوردن اشعار پارسی و تازی[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.