محبوب القلوب
محبوب القلوب في أحوال الحکماء و اقوالهم من آدم(ع) الی بدایة الاسلام اثر قطب‌الدین محمد بن شيخ على بن عبدالوهاب بن پيله فقيه اشكورى ديلمى(حدود1010-1090ق)، از آثار مهم و ارزنده فلسفی در جهان اسلام است که به بررسی تاریخ فلسفه و حکمت و فلاسفه از نخستین دوران حیات و رشد و شکوفایی فلسفه به‌عنوان موهبتی الهی و آسمانی که از منبع و مشکات نبوت سرچشمه گرفته، می‌پردازد.
| محبوب القلوب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اشکوری، محمد بن علی (نويسنده)
صدقی، حامد (مصحح) دیباجی، سید ابراهیم (مصحح) |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1378ش - 1382ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-6781-10-1 |
| موضوع | ادیان - فیلسوفان - سرگذشت‌نامه - مجموعهها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ع4الف5 203 CT |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در تاریخ فلسفه اسلامی آثار نفیس دیگری، نظیر «محبوب‌القلوب» برجامانده است که تمامی آن‌ها از نظر زمانی، مقدم بر آن هستند، اما این تأخر زمانی نه‌تنها موجب نقصانی در ارزش این کتاب نشده، بلکه سبب گردیده که با بهره‌مندی از آن‌ها دربردارنده امتیازات دیگری باشد که در آن نظایر یافت نمی‌شود[۱].
این اثر در رفع پندار ناصواب برخی محققان مبنی بر این که فلسفه در سراسر جهان اسلام از دوران ابن رشد به بعد روبه‌زوال نهاده و متوقف گردیده، سهم عمده و بسزایی داشته‌اند و برای مستشرقان و محققان دقیق و عمیق در فلسفه اسلامی، مانند هانری کربن، اسناد تاریخی معتبر و غیرقابل‌انکاری نه‌تنها درباره تداوم، بلکه در خصوص شکوفایی و تحول شگرف تفکر فلسفی در جهان اسلام با ویژگی‌های خاص آن بر جای نهاده‌اند. از این منظر است که جایگاه رفیع و قابل‌توجه این کتاب در آشنایی و تحقیق درباره نحوه نگرش متفکران جهان اسلام به مباحث فلسفی، مبادی و بسترهای رشد و شکوفایی، فراز و نشیب‌های آن و نقش آنان در این جریان مداوم و پویایی تفکر حکیمانه و فلسفی، به‌خوبی آشکار می‌گردد[۲].
نکته دیگر در اهمیت «محبوب‌القلوب» و آثار نظیر آن در زمینه تاریخ فلسفه این است که از طریق این آثار، نحوه نگرش متفکران اسلامی نسبت به خاستگاه فلسفه و حکمت به‌گونه‌ای دیگر معرفی می‌شود که همین امر در تحلیل چگونگی شکل‌گیری تفکر فلسفی در جهان اسلام سهم بسزایی داشته است[۳].
«محبوب‌القلوب» به زبان عربی و بعضا فارسی، مشتمل بر یک مقدمه، سه مقاله و یک خاتمه است. اشکوری در مقدمه، به بررسی فلسفه و حکمت حقیقی و مجازی و پیدایش آن پرداخته است و از این رهگذر برخی آرای فلاسفه هندی و یونانی را عرضه می‌دارد. او همچنین هدف خود از نگارش کتاب را بیان می‌کند. آنگاه در مقاله اول به حکیمان پیش از اسلام از حضرت آدم(ع) تا ظهور اسلام پرداخته است. او ضمن معرفی و شرح‌حال حکیمانی که شناخته، برخی آرا و اقوال ایشان را بیان می‌کند[۴].
مقاله دوم مشتمل بر شرح‌حال و معرفی فلاسفه اسلامی از ابتدای ظهور اسلام تا دوران مؤلف است. در مقاله سوم ابتدا تاریخ امامان معصوم شیعه(ع)، سیره و احادیث و حکم ایشان را ارائه می‌کند، آنگاه در پایان مقاله سوم به شرح و معرفی احوال و آرای فلاسفه و علمای شیعی می‌پردازند. ازاین‌رو اشکوری در پایان همین قسمت شرح‌حال خود و پدران و اجدادش را می‌آورد[۵].
پانویس
منابع مقاله