مجموعة في النحو
مجموعة في النحو، مجموعه‌ای است از سه رساله در علم نحو و موضوعات مربوط به آن از ابوعمرو عثمان بن حاجب و محمد بن پیرعلی برکلی.
| مجموعة في النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حاجب، عثمان بن عمر (نويسنده) برکلی، محمد بن پیر علی (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الإظهار ** العوامل ** الکافیة ** تشتمل علی ثلاث رسائل: الکافیة لإبن الحاجب و الإظهار و العوامل للبرکري |
| سال نشر | 1302ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این رسائل، بدون ذکر هیچ‌گونه مقدمه و توضیحی در ابتدای آنها، در مجموعه حاضر، گردآوری شده است. رسائل مذکور در کتاب به‌ترتیب عبارتند از:
- «الكافية»: که نام کامل آن، «كافية ذوي الأرب في معرفة كلام العرب» و نوشته ابوعمر عثمان بن حاجب نحوى (متوفاى 346ق) می‌باشد. ایجاز غیر مخل، تبویب جالب و استحکام متن، از مزایاى نسبى این رساله بر تألیفات پیش از خود مى‌باشد که سبب گشته از دیرباز تاکنون به‌عنوان متن درسى در حوزه‌هاى علمیه اسلامى مطرح شده و شروح فراوانى بر آن نگاشته شود. نکته‌اى که باید بر آن تأکید شود، این است که خود ابن حاجب هم با دیگر آثار علمى خود، بر قوام این اثر افزوده است؛ زیرا وى با آگاهى از امعان نظر علما نسبت به کتابش، اولا کافیه را شرح نموده و ثانیا به نظم درآورده و در آخر هم بر این نظم، شرح دیگرى زده است[۱].
- ابن حاجب شهرت فراگیر خویش را مدیون این کتاب مى‌باشد. در روزگار او جدال میان دو مکتب بصره و کوفه فروکش کرده بود و کسى نسبت به این یا آن مکتب تعصبى به خرج نمى‌داد؛ به همین جهت وى به‌آسانى توانسته است معقول‌ترین و مقبول‌ترین دیدگاه‌ها را فراهم آورده و با هوشمندى و زبردستى، آن مجموعه را پیوستگى و انسجام بخشد و به مذاق دانش‌طلبان، شیرین سازد. این شیوه، در اثر حاضر، به‌نیکى آشکار است[۲].
- «الإظهار»: اثر محمد بن پیرعلی برکلی، رساله‌ای است کوتاه و مختصر، که نویسنده در آن، در سه باب، به معرفی عامل، معمول و عمل (اعراب) پرداخته است[۳].
- «العوامل»: اثر محمد بن پیرعلی برکلی، رساله‌ای است کوتاه‌تر و مختصرتر از رساله پیشین که برکلی در آن، عواملی که در اعراب کلمه، مؤثر بوده و باعث تغییر آن می‌شوند را معرفی کرده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- بی‌نام، «الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط)»
- کاشیان، ایران‌ناز، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى»، زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردى و همکاران، چاپ دوم، تهران، 1377.