متن و ترجمه فصوص الحکم
متن و ترجمه فصوص الحکم، کتابی است مشتمل بر متن کتاب «فصوص الحکم» محیی‌الدین ابن عربی (560- 638ق)، به همراه ترجمه فارسی آن، به قلم محمد خواجوی.
| متن و ترجمه فصوص الحکم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عربی، محمد بن علی (نویسنده) خواجوی، محمد (مصحح و مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | فصوص الحکم. فارسی - عربی |
| ناشر | مولي |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1429ق. = 1387ش. |
| چاپ | چاپ يکم |
| شابک | 978-964-2671-18-2 |
| موضوع | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1387 /الف2 ف6041 / 283 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ازآنجایی‌که پیش‌ازاین، اصل کتاب «فصوص الحکم»، با عنوان «فصوص الحکم تعلیقات ابوالعلاء عفیفی» معرفی گردیده است[۱]، در این نوشتار، فقط به معرفی ترجمه حاضر، پرداخته شده است.
ترجمه
کتاب با مقدمه مفصلی از مترجم، آغاز شده است که در آن، ابتدا به شرح‌حال ابن عربی از زبان خودش[۲]، اصل معنای خرقه و پوشاندن آن[۳]، مسافرت‌های ابن عربی[۴] و معنای علم کشف اشاره شده[۵] و سپس، به شرح‌حال شیخ و تألیفات او از زبان صلاح‌الدین منجد، صاحب کتاب مناقب ابن عربی، پرداخته شده است[۶].
در ادامه، تحلیلی از کتاب «فصوص الحکم» و دیدگاه ابن عربی صورت گرفته و به این نکته اشاره شده است که فصوص، کتابی است نه در باب تصوف محض، که درباره فلسفه الهی آمیخته به تصوف. مترجم معتقد است مقصود مؤلف در این بحث، در طبیعت وجود و رابطه میان وجود ممکن (عالم) و وجود واجب (خداوند) می‌باشد. مهم‌ترین مطلب این کتاب از دیدگاه وی، بحث در حقیقت الهی است که در کامل‌ترین مظاهر خود، یعنی در صور پیامبران تجلی کرده است، چون هر یک از فص‌های آن، برگرد حقیقت یکی از پیامبران که آن را کلمه فلان نامیده، می‌چرخد و این کلمه، نمایانگر صفتی از صفات حق است، مانند صفت الوهیت، در فص آدمی، نفثیت در فص شیثی، سبوحیت در فص نوحی و...[۷].
در پایان مقدمه، کتاب «فصوص الحکم» از نظر سید حیدر آملی معرفی گردیده[۸] و سپس، نکاتی پیرامون کتاب، عنوان شده است، از جمله آنکه: «تأویل کلام الهی مراتبی دارد که سالک سیار در هر مرتبه‌ای به تأویلی خاص از آنها دست می‌یابد. در مرتبه نفس- از اطوار هفتگانه قلب- تأویلی دارد و در مرتبه قلب تأویلی دیگر دارد، چون قرآن هم اگرچه یک حقیقت است و یک ذات، اما در فرود آمدن مراتب مختلف را داراست و نام‌های آن مطابق مراتب نزول، گوناگون است. در مرتبه‌ای حکیم است و در مرتبه‌ای مجید و در مرتبه‌ای کریم و در مرتبه‌ای عظیم و در مرتبه‌ای عزیز و در مرتبه‌ای قرآن و در مرتبه‌ای فرقان و در مرتبه‌ای مبین و در مرتبه‌ای ذکر و در مرتبه‌ای کتاب و امثال این اسما و القاب عظیم الهی را دارد»[۹].
روش ترجمه
ترجمه کتاب، تقریباً به‌صورت تحت‌اللفظی صورت گرفته و از‌این‌رو متن آن، از سلاست و روانی چندانی برخوردار نیست.
مترجم، کتاب را طبق نسخه تصحیح شده عاصم ابراهیم کیالی حسینی شاذلی درقاوی ترجمه کرده و در مواضعی که کلام تعقید و یا ابهام داشته است، طبق فحوای سخن، با استفاده از قول بزرگان این علم و یا مفهوم از آن، در گیومه [کروشه]، توضیحی مختصر داده است[۱۰].
به منظور آشنایی با نوع ترجمه، به قسمت‌هایی از آن، اشاره می‌شود:
متن عربی:
«فص حکمة إلهية في کلمة آدمية؛ لما شاء الحق سبحانه من حیث أسماؤه الحسنی التي لايبلغها الإحصاء أن يری أعيانها، وإن شئت قلت أن یری عینه، في کون جامع یحصر الأمر کله، لکونه متصفا بالوجود، يظهر به سره إليه: فإن رؤية الشيء نفسه بنفسه ما هي مثل رؤيته نفسه في أمر آخر یکون له کالمرآة، فإنه يظهر له نفسه في صورة يعطيها المحل المنظور فيه مما لم یکن يظهر له من غیر وجود هذا المحل ولا تجليه له»[۱۱].
ترجمه:
«فص حکمت الهی در کلام آدمی؛ چون حق سبحانه و تعالی از حیث اسمای حسنایش که آنها را شمار نتوان کرد، خواست تا اعیان آنها، و اگر خواهی بگو عینش، را در «کون جامعی» که تمام امر را محصور می‌کند ببیند، از آن جهت که متصف به وجود است و سر او [حق] به او [کون جامع] برای حق ظاهر می‌گردد. زیرا رؤیت چیزی خودش به خودش، مانند رؤیت خودش در امر دیگری مانند آینه باشد نیست. چون [شأن] خودش را درصورتی‌که محل دیده شونده در آن می‌بخشد ظاهر می‌سازد. آن‌چنان‌که بدون وجود این محل و تجلیش در او، امکان اینکه ظاهر شود، نبود»[۱۲].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست آیات، روایات و اعلام مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، به اختلاف نسخ، اشاره شده است[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بی‌نام، «فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)»، برگرفته از سایت دانشنامه تخصصی کتاب‌شناسی و مؤلف‌شناسی «ویکی‌نور»