ماهیت ادبیات و واقع‌گرایی آن در جامعه
ماهیت ادبیات و واقع‌گرایی آن در جامعه تألیف احمد خطیبی، یکی از دغدغه‌های مهم فکری در میان دانش‌آموختگان رشته‌های علوم انسانی از جمله ادبیات آن است که جایگاه این دانش در میان سایر علوم و نیز بین مردم چیست و کجاست. به عبارت دیگر این علوم به‌ویژه علوم ادبی و به طور کلی ادبیات در جامعۀ بشری چه نقشی ایفا می‌کند و چه باری را از دوش جامعه برمی‌دارد و چه مشکلی را حل می‌کند و چه زخمی را از جامعه بهبود می‌بخشد.
| ماهیت ادبیات و واقع‌گرایی آن در جامعه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطیبی، احمد (نویسنده) |
| ناشر | ایجاز |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1399 |
| شابک | 9ـ01ـ6741ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب از دو فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
یکی از دغدغه‌های مهم فکری در میان دانش‌آموختگان رشته‌های علوم انسانی از جمله ادبیات آن است که جایگاه این دانش در میان سایر علوم و نیز بین مردم چیست و کجاست. به عبارت دیگر این علوم به‌ویژه علوم ادبی و به طور کلی ادبیات در جامعۀ بشری چه نقشی ایفا می‌کند و چه باری را از دوش جامعه برمی‌دارد و چه مشکلی را حل می‌کند و چه زخمی را از جامعه بهبود می‌بخشد.
این فکر و اندیشه تقریباً به گونه‌هایی ذهن تمام دانش‌آموختگان ادبیات را به‌ویژه در دو قرن اخیر مشغول کرده است و با پیشرفت‌های علمی گوناگون بیشتر و بیشتر شده است. بر این اساس نویسنده در این کتاب دربارۀ جامعه‌شناسی ادبیات یا در ادبیات جمع‌آوری نموده و به عنوان شروع کار آنها را در این کتاب جمع‌آوری کرده است.
جامعه‌شناسی ادبیات دانشی اجتماعی است که به بررسی ادبیات به منزلۀ بخشی از شعور و عمل اجتماع می‌پردازد و با روشی علمی جوهر آثار ادبی، شرایط و مقتضیات محیط اجتماعی دربرگیرنده و پرورندۀ شاعر و نویسنده، جهان‌بینی و موضوع فکری و فرهنگی آنان، مباحث و موضوعات و سفارش‌های اجتماعی مورد توجه در آثار ادبی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
مطالب کتاب در دو فصل عمده طبقه‌بندی شده و هر فصل دارای چند بخش است. گفتنی است در ضمن بیان موضوعات مربوط به ادبیات، جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی ادبیات یا در ادبیات مسائل فرعی نیز برای تبیین و توضیح اصل موضوع ذکر شده و تلاش گردیده تا چیدمان آنها از آغاز تا پایان کتاب، از آسان‌تر به سخت‌تر باشد.
هدف نویسنده در فصل نخست کتاب، ابتدا طرح مسئلۀ سوی‌گیری در تدریس جامعه‌شناسی ادبیات و تأکید بر کمبود منابع برای این درس است. در ادامه دربارۀ هدف مطالعۀ جامعه‌شناسی ادبیات یا در ادبیات نکاتی مطرح شده است. ماهیت ادبیات، کارکرد ادبیات، نوعیت یا خصوصیت ادبیات، ادبیات و جامعه، ادبیات چیست، گونه‌شناسی ادبیات، جامعه‌شناسی ادبیات و .... دیگر مطالبی هستند که در این فصل بدان‌ها پرداخته شده است.
جامعه‌شناسی در ادبیات یا جامعه‌شناسی ادبی دربارۀ ساختار اثر و ارتباط آن ساختار با جامعه بحث و بررسی می‌کند. سابقۀ این نوع تحقیقات بیشتر از تحقیقات جامعه‌شناسی ادبیات است که در فصل نخست کتاب بدان پرداخته شده است. جامعه‌شناسی ادبی را باید از جامعه‌شناسی ادبیات متمایز کرد. جامعه‌شناسی ادبی اساساً به بررسی تجربی گرایش دارد و از رشته‌های فرعی جامعه‌شناسی است و روش‌های آن را به کار می‌گیرد. در مقابل جامعه‌شناسی ادبی روشی است مربوط به علم ادبیات که علم تاریخی ـ جامعه‌شناختی ادبیات تعریف می‌شود. بن‌‌انگارۀ اساسی این علم آن است که هر جامعه‌شناسی ادبی باید به طور تاریخی عمل کند و هر تاریخ ادبیات نیز به طور جامعه‌شناختی. جامعه‌شناسی محتوا زیرمجموعۀ جامعه‌شناسی ادبی است. فصل دوم کتاب اختصاص به بررسی جامعه‌شناسی ادبیات و دیدگاه‌های متفاوت دربارۀ رابطۀ بین این دو است. در این فصل مباحثی چون جامعه‌شناسی در ادبیات، تعاریف جامعه‌شناسی، نقد جامعه‌شناسی، بنیانگذاران جامعه‌شناسی ادبیات، فلسفۀ ادبیات، قلمرو و موضوعات جامعه‌شناسی و .... مطالبی ارائه شده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات