لغات القرآن (فراء)

لغات القرآن، اثر ابوزکریا فراء (متوفی 207ق)، کتابی است در تشریح و توضیح آن دسته از لغات عرب که در الفاظ قرآن کریم منعکس شده است، خواه قرآن به آن لغت قرائت شده باشد، خواه خیر؛ مثلا در فقره «فنصف ما فرضتم» از سور بقره، لغت اهل حجاز عبارت است از «نِصف (به کسر نون و سکون صاد) و لغت بنواسد و تمیم عبارت است از «نُصف» (به ضم نون و سکون صاد) که به همین صورت توسط زید بن ثابت قرائت شده است.

لغات القرآن
پدیدآوران	فراء، یحیی بن زیاد (نويسنده) سمری، محمد بن جهم (نویسنده) ابن مجاهد، احمد بن موسی (نویسنده) بیلی، موافی رفاعی (محشی)
عنوان‌های دیگر	(نسخة عتیقة مقابلة)
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	مصر - منصوره
سال نشر	1437ق - 2016م
چاپ	1
شابک	‎978-977-410-420-4
موضوع	قرآن -- کشف اللغات
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	7ل4ف 82/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

عنوان کتاب در کتب تراجم، «اللغات» یا «كتاب اللغات» ذکر گردیده است. بزرگان و علمای متعدد، از این کتاب، نام برده و از مطالب آن اقتباس نموده و به این اقتباس، تصریح کرده‌اند.

ماده و محتوای کتاب، مربوط است به آن دسته از لغات عرب که در الفاظ قرآن کریم، آمده است، خواه قرآن با آن لغت قرائت شده باشد، خواه نشده باشد.

در هر مورد، فراء موضع مقصود در آیه را ذکر نموده، سپس به لغاتی که در آن مورد، از صاحبان آن لغت و یا راویان شنیده، اشاره کرده و به دنبال آن، به ذکر شواهدی از قرآن کریم و قرائت‌های آن و نیز اشعار عرب، پرداخته و در صورت لزوم، معنای لغت مورد نظر را شرح داده است.

از ویژگی‌های بارز کتاب، آن است که نویسنده آن، در هرآنچه نقل کرده، صادق بوده است که این امر، از انتساب لغات، اشعار و اقوال به صاحبان، محدثان و علما، مشهود است.

نکته قابل توجه آنکه اقوال و نظریات فراء، غالبا قدیمی‌ترین منبع برای برخی روایات پیرامون لغات عرب بوده و در این کتاب، نمونه‌های فراوانی برای این امر، وجود دارد و حتی می‌توان گفت که این کتاب، دربردارنده بسیاری از لغات عربی است که جز توسط فراء، نقل نشده و در این کتاب، منحصربه‌فرد می‌باشد که از جمله آنها می‌توان به لغاتی که در فقره 93 و 94 سوره بقره، 16 و 24 آل عمران، 18 نساء، 3 و 11 اعراف، 8 توبه، 4 و 6 حجر آمده، اشاره نمود و به همین دلیل است که نظریات و اقوال فراء در شناخت لغات قبایل عرب، حجت بوده و اثر حاضر، به حفظ میراث گویشی قبایل عرب، کمک کرده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.