لب اللباب في تحرير الأنساب
لب اللباب في تحرير الأنساب، عنوان اثری است از عبدالرحمن بن ابوبکر معروف به جلال‌الدین سیوطی با موضوع علم انساب. این اثر دو جلدی به زبان عربی است و به تحقیق محمد احمد عبدالعزیز و اشرف احمد عبدالعزیز رسیده است.
| لب اللباب في تحرير الأنساب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (نویسنده)
مدنی، عباس بن محمد (نویسنده) عبدالعزیز، محمد احمد (محقق) عبدالعزیز، اشرف احمد (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | مختصر فتح رب الأرباب بما أهمل في لب اللباب من واجب الأنساب |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1411ق. = 1991م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | کشورهاي اسلامي - نسب نامه - متون قدیمی تا قرن 14
نسب شناسي - متون قدیمی تا قرن 14 نامهاي جغرافيايي - تلفظ نامهاي عربي - متون قدیمی تا قرن 14 اعراب - سرگذشتنامه - متون قدیمی تا قرن 14 اسلام -- سرگذشتنامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /س9ل2 / 114/8 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
کتاب «مختصر فتح رب الأرباب بما أهمل في لب اللباب من واجب الأنساب» عباس بن محمد بن احمد بن سید رضوان مدنی، که به‌عنوان ذیل و در تکمیل کتاب سیوطی نوشته شده، در انتهای اثر، آمده است.
ساختار
کتاب، دو جلد دارد؛ جلد اول حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب به‌ترتیب الفبایی است و جلد دوم در ادامه محتوای مطالب، ذکر شده است.
گزارش محتوا
مطالب کتاب، همان طور که از نام آن برمی‌آید درباره انساب است. این مطالب به‌ترتیب حروف الفبا ذکر شده است.
در بخشی از مطالب کتاب، در حرف واو در بخش واو و الف درباره کلمه «واسطی» می‌خوانیم: واسطی به کسر سین، منسوب به واسط است؛ واسط شهری است مشهور در عراق، همچنین واسطی می‌تواند منسوب به واسط الرقه و واسط الیهود باشد که روستایی در طوس است، یا واسط مرزآباد که روستایی است نزدیک مطیرآباد، همچنین یک واسط هم در بلخ وجود دارد که روستایی است در آنجا.
تا به اینجای عبارت، از متن سیوطی در توضیح واسط است. شارحان و محققان کتاب در توضیح هر بخشی از مطالب کتاب، به همان شماره‌ای که در متن کتاب به کلمه مورد نظر اختصاص داده شده، توضیح آن را در پاورقی ذکر کرده‌اند. مثلا کلمه واسط که ذکر آن رفت در متن کتاب به شماره 4124 آمده است و در پاورقی در شرح آن در شماره 4124 می‌خوانیم: سعید بن ابوسعید مسلم بن ثابت واسطی از واسط رقه است. از شخصیت‌های واسط نوقان، ابوبکر محمد بن حسین واعظ را می‌توان نام برد و از واسط مرزآباد ابوعبدالله احمد بن علی واسطی و ابوالنجم عیسی بن فاتک را و از واسط بلخ محمد بن صدیق واسطی را می‌توان ذکر کرد[۱].
مطالب کتاب، در دو جلد مرتب شده: جلد اول تا حرف سین را به خود اختصاص داده است؛ از حرف سین تا یاء در جلد دوم ذکر شده است و پس از پایان مطالب کتاب سیوطی، در انتهای جلد دوم، کتاب «مختصر فتح رب الأرباب بما أهمل في لب اللباب من واجب الأنساب» عباس بن محمد بن احمد بن سید رضوان مدنی، که در تکمیل کتاب سیوطی نوشته شده، آمده است.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای هر جلد ذکر شده است. در انتهای جلد دوم پس از فهرست مطالب کتاب، فهرست مطالب مختصر رب الأرباب بما أهمل في لب اللباب من واجب الأنساب، آمده است.
پاورقی‌های کتاب، با یک خط فاصل در زیر مطالب در هر صفحه ذکر شده است و به‌لحاظ حجم، اگر بیشتر از متن کتاب نباشد، کمتر از آن نیست.
نویسنده در نگارش این اثر بر نسخه خطی دارالكتب المصرية که به شماره 2134 تاریخ خصوصی و شماره 44700 عمومی و شماره میکروفیلم 35857 نگهداری می‌شود، همچنین بر نسخه چاپی «لیدن» که بدون تاریخ است و به تحقیق پطرس یوهانس وت، چاپ شده، اعتماد کرده است.
از جمله کارهای محقق روی کتاب، می‌توان به این موارد اشاره کرد: مطابقت نسخه چاپی «لیدن» با نسخه خطی و وضع ارقام صفحات خطی در کنار صفحات میان پرانتز، تحقیق متن کتاب و تقویم الفاظ آن، مقابله کتاب با «اللباب في تهذيب الأنساب» ابن اثیر و «الأنساب» سمعانی، استدارک زیادات بر سیوطی در حاشیه به‌ترتیب کتاب و وضع علامت «*» در کنار ترجمه استدراک‌شده، وضع فهارس موضوعات و انساب به این نیت که فهارس اعلامی که در کتاب است و در حاشیه افزوده شده در کتاب مستقلی با عنوان «أعلام لب اللباب» به چاپ برسد، وضع عناوین برای ابواب در میان []، افزودن متن ذیلی که توسط عباس بن محمد بن احمد بن سید رضوان مدنی بر این کتاب با عنوان «مختصر رب الأرباب بما أهمل في لب اللباب من واجب الأنساب» بر کتاب سیوطی نوشته شده و در سال 1345ق/1926م، در چاپخانه المعاهد مصر به چاپ رسیده است، به قصد زیادت نفع بر کتاب سیوطی، که البته این کتاب، بدون تحقیق و به همان صورتی که در آن کتابخانه چاپ شده بوده، در انتهای اثر به‌عنون ذیل آن، ذکر شده است[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.