قصه‌گوی بلخ، شکل‌شناسی قصه‌های مثنوی
قصه‌گوی بلخ، شکل‌شناسی قصه‌های مثنوی تألیف بهروز مهدی‌زاده؛ این کتاب در یک مقدمه و چهار فصل، به طور فّنی به بررسی و شکل‌شناسی یاریخت‌شناسی قصه‌ها و تمثیل‌های مثنوی پرداخته و بر چهار عنصر واقعیت داستانی، روایت، شخصیت و توصیف تکیه کرده است. مهم‌ترین رویکرد نگارنده در این اثر، جستجو و تحلیل اطلاعات فرامتنی برخی از قصه‌هاست که به گفته نویسنده در شعر و داستان پُست مدرن امروزی از آن به سپیدخوانی تعبیر می‌شود. بن‌مایه و ایستگاه بحث‌های این اثر در هر مدخل تحلیل توأمان نمونه‌های داستانی معاصر قصه‌های مثنوی با نظریات مطرح شده است. در این گستره، گاه نمایش کیفیت پیرنگ کلی قصه‌های مثنوی، زمانی سپید خوانی‌های راوی و گاه روایت زمان‌حال اخلاقی مرکز توجه بوده است. همچنین تحلیل گفتار با رفتار تیپ یا شخصیت داستانی و توصیفی مستقیم یا غیرمستقیم که از چهره یا صحنه‌ای به دست داده شده است. به عنوان افقی تازه و بحثی از چهارچوب شکل شناسی قصه مدّ نظر بوده است. در توضیح فصل‌های این کاب باید گفت که در ابتدای هر مدخل، پس از به دست دادن نمایی کلی از مباحث تئوریک، نخست مصداق و نمونۀ متن دیگر آثار داستانی و سپس نمونه یا نمونه‌هایی از متن قصه‌های مثنوی عرضه شده است. قابل ذکر است که نویسنده از پرداختن به شکل شناسی محتوا و درونمایه‌های عرفانی که اساس قصه‌های مثنوی را در بر می‌گیرد؛ پرهیز کرده است.
| قصه‌گوی بلخ، شکل‌شناسی قصه‌های مثنوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مهدی‌زاده، بهروز (نویسنده) |
| ناشر | نشر مرکز |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1390 |
| چاپ | اول |
| موضوع | مولوی، جلال‌الدین محمدبن محمد، ۶۰۴ - ۶۷۲ق. مثنوی -- نقد و تفسیر ,شعر فارسی -- قرن۷ق. -- تاریخ و نقد |
| کد کنگره | PIR۵۳۰۱/م۳ق۶ |
در مقدمه به توضیح مفهوم ریخت‌شناسی و تعریف قصه و تمایز آن با دیگر انواع داستان و بیان ویژگی‌های داستان در مثنوی می‌پردازد.
در فصل اول تحت عنوان واقعیت داستانی، موارد نفوذ واقعیت به متن قصه‌های مثنوی را با ارائه شواهدی از متن قصه‌هاه مورد تحقیق و بررسی قرار می‌دهد.
فصل دوم، با عنوان روایت، پس از تعریف روایت و روایت داستانی به صورت تحلیلی و تطبیقی به شکل‌شناسی ساختار و چند و چون روایت‌های مثنوی می‌پردازد.
در فصل سوم، مسأله شخصیت و قهرمان در داستان و مباحث پیرامون آن را بررسی می‌کند و با تطبیق ویژگی‌های شخصیت در داستان‌های مثنوی و مقایسۀ آن با خصوصیات شخصیت در آثار داستانی معاصر مطالب دقیق و مبسوطی را مطرح می‌کند.
فصل چهارم به بحث توصیف و انواع آن اختصاص دارد و با مثال‌هایی از کتاب‌های قدیم و جدید، خصوصاً مثنوی، این عنصر مهم داستانی را به اختصار بررسی می‌کند.
در پایان، فهرست منابع در چهار صفحه و نمایۀ اعلام و اصطلاحات درج است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص240-241
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.