فیه ما فیه (مولوی)
فیه ما فیه، مجموعه‌اى از سخنان جلال‌الدین محمد بلخی (ا۶۰۴ – ۶۷۲ق) است که طى سالیان دراز در مناسبت‌هاى مختلف به زبان آورده است و مریدان وی آن‌ها را یادداشت کرده‌اند. تدوین این کتاب بعد از وفات مولوی (۶۷۲ق) انجام گرفته و طبعاً نامی هم که بر آن نهاده شده است از مولوی نیست. از همین رو، در نسخه‌های قدیم گاه آن را «الأسرار الجلالیة» و گاه «فیه ما فیه» خوانده‌‌اند.[۱]. در ظهریه برخی از نسخه‌های خطی ابیاتی نوشته‌اند که در آن‌ها «فیه ما فیه» به کار رفته است. به گمان بدیع‌الزمان فروزانفر نام این کتاب را از قطعه‌ای مصرع زیر که در فتوحات مکیه اثر محیی‌الدین بن عربی آمده است، و مصرع اول آن گرفته‌اند:،
| فیه ما فیه(مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد (نويسنده)
فرج، یوسف عبدالفتاح (مترجم) علاوی، محمود (مترجم) منصور، محمد (مترجم) |
| ناشر | المجلس الأعلی للثقافة |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 2005م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 - نثر فارسی - قرن 7ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م8ف9 1383 285 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
«كتابٌ فیه ما فیه بدیعٌ فی معانیه» است، گرفته‌اند [۲].
اغلب فصول کتاب، پاسخ پرسشی است که از مولانا شده است و از همین روی نظم و ترتیب خاصی ندارد؛، اما به سبک مخصوص مولانا، از حکایات و تمثیلات گوناگون برای تفهیم معانی فراهم آمده است.؛ از این رو، «فیه ما فیه» را می‌توان نموداری از حالات و مقالات مولانا در سرتاسر ملاقات با شمس دانست. [۳].
این کتاب که به دست محمد علاء الدین منصور، یوسف عبدالفتاح فرج و محمود علاوی به زبان عربی ترچمه ترجمه شده است. از آنجا که «فیه ما فیه»، کتابی براى آشنایى با روش تعلیم بزرگان صوفیه، مخصوصاً شمس و مولانا است که سخن به اندازه فهم مستمع مى‌گفته‌اند و معانى را در قالب تمثیل‌ها بیان مى‌کرده‌اند، برای ترجمه و دسترسی عرب‌زبانان به متن عرفانی ساده و روان برگزیده شده است. این اثر از ترجمه عربی روانی برخوردار است. مترجمان کار درخور توجهی به جز پرداختن به متن بر روی آن انجام نداده و صرفا پاورقی‌های اندکی را ذیل برخی فصل‌ها درج کرده‌اند. فقط در جایی از کتاب نیز علاوه بر ترجمه، به تصحیح مختصری از متن دست زده‌اند.[۴].
در این مجموعه بخش‌هایى وجود دارد كه از دوران حیات شمس و حضور او در قونیه حكایت دارد. همچنین بخش‌هایى است كه از شمس به عنوان شخص متوفى و درگذشته یاد مى‌كند و نیز تكه‌هایى در تفسیر برخى از ابیات مثنوى یادگار سال‌هاى واپسین عمر مولانا دیده مى‌شود.
بهر حال فیه ما فیه وسیله خوبى براى آشنایى با روش تعلیم بزرگان صوفیه مخصوصاً شمس و مولاناست كه سخن به اندازه فهم مستمع مى‌گویند و دقیق‌ترین و بلندترین معانى را در قالب تمثیلات بیان مى‌كنند.
این كتاب تقریباً در هفتاد فصل تنظیم شده است
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- ذبیح‌الله صفا، «تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی»، جلد ۳، بخش ۲، ص ۱۲۰۶تهران، فردوس، 1366.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان، مقدمه «کتاب فیه ما فیه»، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، مقدمه مؤسسه انتشارات نگاه، تهران، 1386.