فیلسوف‌الدوله، عبدالحسین
ميرزا عبدالحسين خان فيلسوف‌الدوله زنوزى (1243-1320ش)، يكى از اعيان پزشکان و اطباى نوآور آذرى در عصر خويش بود. از مهمترین آثار او مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار می‌باشد.
| نام | فیلسوف‌الدوله، عبدالحسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ام‍ی‍ن‌‌الاطب‍اء، عبدالحسین
رک‍ن‌ال‍ح‍ک‍م‍ا، عبدالحسین زن‍وزی تبریزی، عبدالحسین طبیب تبریزی، عبدالحسین بن محمدحسن تبریزی، رکن‌ا‌لحکماء عبدالحسین عبدالحسين تبريزى |
| نام پدر | ميرزا محمدحسن زنوزى |
| متولد | 1243 ش |
| محل تولد | تبریز |
| رحلت | 1320 ش |
| اساتید | دكتر تولوزان |
| برخی آثار | مطرح الأنظار في تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03087AUTHORCODE |
ولادت
او فرزند مرحوم علامه نامى، ميرزا محمدحسن زنوزى 1245ش به دنيا آمد.
تحصیلات
مقدمات علوم قديمه و طبّ را در تبريز آموخت، وی علوم قدیمه را در تبریز آموخت. همچنین در همین شهر در محضر اطبای معروفی چون«سید علی سیدالحکما مرعشی»، طب سنتی را آموخت.
سپس به تهران رفت و از دكتر تولوزان فرانسوى، طبيب مخصوص ناصرالدين شاه، طب جديد را تحصيل كرد. پس از مراجعت به تبريز، مطب باز كرد و طبق اصول طب جديد به معالجه بيماران پرداخت. چون مردى متدين، پرهيزگار و صاحب فضل بود، همه به وى مراجعه می‌كردند و از طريق او به طب جديد اعتماد كردند. اگر او نبود طب جديد در تبريز، چندان پيشرفت نمى‌كرد.
او در خانواده‌اى اهل علم و فرهنگ به دنيا آمد و طى تحصيلات علمى و طبى خود در آذربايجان، از محضر سيد على مرعشى معروف به سيد الحكما و تعدادى ديگر از اطباى نامى وقت استفاده كرد و در هر دو قسمت طب علمى و عملى، گام‌هاى مؤثرى برداشت. ساليان درازى در تبريز به طب و پزشکى پرداخت و كتاب‌هاى ارزشمندى نيز تأليف كرد.
در خاندان زنوزى و در نسل‌هاى متمادى آن‌ها، علما، فقها و ادباى صاحب نامى ظهور يافتند كه يكى از آن‌ها عبدالحسين خان فيلسوف‌الدوله و ديگرى، برادر او آقا ميرزا رضى آقا مجتهد از علماى بزرگ تبريز بود.
وى على رغم تسلط به مفاهيم پزشکى سنتى و داشتن اطلاع از كتب قديم، از تحولات علمى جديد در قلمرو پزشکى غافل نبود و لذا براى آشنايى و افزايش آگاهى مردم تبريز با طب جديد كمك فراوانى كرد.
او ابتدا به عنوان ركن الحكماء و سپس با لقب فيلسوف‌الدوله اشتهار يافت و سپس، طبيب معالج محمد على ميرزا، وليعهد قاجار مقيم تبريز شد.
وفات
وى در اواخر عمر از تبريز به قم رفت و چند سال مقيم آنجا بود. در قم رياست بيمارستان را بر عهده داشت. پس از آن به مشهد رفت و در سال 1360ق، 1320ش در آنجا وفات يافت.
آثار
از تأليفات وى مى‌توان به اين نگاشته‌ها اشاره كرد:
- تاريخ تبريز.
- الجدريه.
- الجذاميه.
- حاشيه تحرير اقليدس.
- مطرح الأنظار فى تراجم اطباءالاعصار.
- معرفة السموم ناصرى.
- مفتاح الادويه.
- گريپ.
- رساله‌اى در مرض آنفولوآنزا.
منابع مقاله