فهرست کتب خطی فارسی در مصر
فهرست کتب خطی فارسی در مصر، تألیف نصرالله مبشر الطرازی، مشتمل بر کتاب‌شناسی اجمالی مجموعه‌ای از کتب فارسی خطی موجود در مصر تا سال 1963م (1383ق) است. صلاح‌الدین محمد الحنفی بر این کتاب مقدمه نوشته است.
| فهرست کتب خطی فارسی در مصر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | طرازی، نصرالله مبشر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب فهرست کتب خطی فارسی در مصر فهرس المخطوطات الفارسیة |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشکي ايران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | نسخههای خطی فارسی - مصر - قاهره - فهرستها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | Z 6605 /ف2د2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
این فهرست مطابق با عناوین کتب مرتب شده است و بر طبق شیوه علمی ثابتی محققین کتاب‌ها را معرفی می‌کند و صورت کاملی از مخطوطات و اوصاف فنی آنها را گزارش می‌دهد. در جلد اول، 1589 و در جلد دوم، 953 نسخه و در مجموع 2542 نسخه معرفی شده است.
نویسنده در گردآوری اطلاعات از دوازده منبع استفاده کرده که از آن جمله‌اند: إیضاح المکنون و هدیة العارفین اسماعیل پاشا، تاریخ الأدب الفارسی رضازاده شفق، کشف الظنون حاجی خلیفه، قاموس الأعلام شمس‌الدین سامی.
گزارش محتوا
نویسنده در نگارش فهرست به شیوه علمی این موارد را لحاظ نموده است: 1. ذکر اسم کتاب و شهرت آن؛ 2. ذکر اسم کامل مؤلف با لقب، کنیه، شهرت و تخلص با معین یا محدود کردن تاریخ وفات یا عصری که کتابش را در آن نوشته است؛ 3. مختصری درباره کتاب، سبب تألیف و تاریخ فراغت از آن یا معلومات دیگری که اهداف کتاب را توضیح می‌دهد و ابواب و فصول آن را معرفی می‌کند. این اطلاعات از دیباچه مؤلف یا منابع کتاب‌شناسی و علمی مورد اعتماد استفاده شده است؛ 4. ذکر نص عبارتی که نسخه خطی با آن آغاز شده است؛ 5. معرفی نسخه خطی با ذکر نوع خط و اسم خطاط یا ناسخ و تاریخ نسخ و تعداد صفحات نسخه خطی؛ 6. اشاره به تصاویر و نقش و نگارها، نقص‌ها، تقدیم و تأخیرهای نسخه تا تعلیقات و شروح و...؛ 7. ذکر اعداد در مقابل تمام عناوین کتاب که محقق را در استفاده از فهرست‌های آخر کتاب کمک می‌کند[۱]
جلد اول کتاب با معرفی «آتشکده آذر» نوشته لطفعلی بن آقاخان متخلص به آذر از علمای قرن دوم هجری آغاز شده است. این اثر از جمله آثار مشهور در طبقات است که در سال 1174ق تألیف شده است. در این اثر، 842 شاعر به ترتیب سرزمین با ذکر نمونه‌هایی از اشعارشان معرفی شده‌اند. سپس در آخر کتاب شرح حال نویسنده و منتخبی از منظومه «مثنوی یوسف و زلیخا» ذکر شده است. اشاره به اولین مطلب کتاب و ذکر مشخصات نسخه، آخرین مطلب ذکرشده در این معرفی است[۲]این جلد با معرفی کتاب شیر و شکر رضی‌الدین محمد قزوینی به پایان رسیده است.
از دیگر آثار ذکرشده در این جلد می‌توان به این موارد اشاره نمود: أولی الألباب تألیف پیر هرات (متوفی 481ق) که رساله‌ای فارسی در تصوف و عرفان است؛ آداب السفرة احمد بن محمد سمنانی (متوفی 736ق) که رساله‌ای در آداب خوردن طعام به شیوه تصوف است؛ آمدنامه فارسی و ترکی نوشته حیات علی از علمای هند که دو رساله در دستور زبان فارسی و ترکی است[۳]
جلد دوم کتاب، با معرفی «صحاح عجمیة» نوشته تقی‌الدین محمد بن پیرعلی برکوی (متوفی 981ق) آغاز و با معرفی یازده نسخه از کتاب یوسف و زلیخا به اتمام رسیده است[۴]
وضعیت کتاب
در ابتدای اثر پیش از ورود به متن، به منابع کتاب اشاره شده است. در انتهای کتاب نیز به ترتیب فهارس 1. مطالب؛ 2. اسامی مؤلفین و شراح و مترجمین؛ 3. اسامی خطاطها، نساخ‌ها، نقاش‌ها و...؛ 4. کسانی که تألیف به خط خود آنهاست؛ 5. فهرست موضوعی تألیفات؛ و 6. فهرست تألیفات به حسب تاریخ، ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.