فقیه سبزواری، میرزا موسی
میرزا موسی فقیه سبزواری (1262- 1336ق)، فقیه، مدرس، از علمای برجسته قرن سیزدهم سبزوار، پدر آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری و آیت‌الله حاج میرزا مهدی فقاهتی (1362 – 1305 ه. ق) و از شاگردان مبرّز آیت‌الله میرزا حسن شیرازی (1312 – 1230ق)؛ و نخستین مدرّس و مجتهدی است که کتاب کفایة الاصول مرحوم آخوند خراسانی را در حوزه علمیه سبزوار، معرفی؛ و خود شروع به تدریس کرد.
| نام | فقیه سبزواری، میرزا موسی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | میرزا موسی حسینی سبزواری
میرزا موسی مجتهد سبزواری میرزا موسی سبزواری |
| نام پدر | میرزا محمدعلی |
| متولد | 1262ق- 1224ش |
| محل تولد | روستای ایزدی سبزوار |
| رحلت | شعبان 1336ق |
| اساتید | آیت‌الله میرزا محمد حسن شیرازی |
| برخی آثار | |
| کد مؤلف | AUTHORCODEAUTHORCODE |
ولادت
آیت‌الله میرزا موسی فقیه سبزواری معروف به میرزا موسی حسینی سبزواری، میرزا موسی مجتهد سبزواری و میرزا موسی سبزواری فرزند میرزا محمدعلی در سال 1262 قمری برابر با 1224 شمسی، در روستای ایزی در 6 کیلومتری سبزوار متولد گردید.
نسب میرزا موسی
شاه سلطان حسین صفوی، هنگام عزیمت به مشهد، در حضرت عبدالعظیم، با دونفر از سادات عالم، به نام‌های میرزا محمد و میرزا عبدالحسین آشنا شد و آن دو را همراه خود آورد. میرزا عبدالحسین به درخواست مردم در سبزوار ماند. وی جد پنجم میرزا موسی است. نسبت میرزا موسی با بیست و نه واسطه، به شاهزاده حسین اصغر یکی از فرزندان حضرت سجاد علیه‌السلام منتهی می‌شود.
تحصیل در سبزوار
میرزا موسی، در 14 سالگی، به سال 1238 هجری شمسی، با کسب اجازه از محضر پدر بزرگوار خود میرزا محمدعلی که از دهقانان و سادات با فضیلت بوده، عازم سبزوار شده و در مدرسه فخریّه، معروف به مدرسه مبارکه کهنه، درحجره‌ای که مرحوم شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان درس می‌خوانده، ساکن می‌شود و در طول 4 سال، به مراتبی بالا نائل می‌شود.
تحصیل در مشهد
در سال 1280 قمری (1242ش) در سن 18 سالگی از سبزوار حرکت و به مشهد وارد می‌شود. پس از ورود به مشهد، به مدرسه عباسقلی خان که در خیابان سفلی مشهد واقع است، وارد و مشغول تحصیل می‌شود.
با استعداد عجیب و فوق‌العاده خود، در طول 18 سال تحصیل علوم مختلف رایج زمان، مورد توجه و عنایات اساتید خود در حوزه علمیه مشهد قرار می‌گیرد، اما به امر پدر، به سال 1298 قمری (1259ش) مشهد را ترک و به وطن و زادگاه خود باز می‌گردد.
ازدواج در سبزوار
پس از بازگشت از مشهد، تصمیم به تشکیل عائله گرفته و با یکی از خانواده‌های اصیل و نجیب و دهقان زادگان آن دوره که در شش فرسنگی سبزوار؛ و محلی به نام داشخانه زندگی می‌کردند، ازدواج می‌کند. این ازدواج ایجاب می‌کند که مدت دوسال در سبزوار بماند و همین اقامت اجباری، فرصت ارزنده‌ای برای فضلای سبزوار بوده است که از محضر ایشان، مقدمات و سطح را استفاده کنند.
هجرت به عراق
در سال 1300 ق، به قصد زیارت و ادامه تحصیلات، عازم نجف و پس از زیارت اعتاب مقدسه، جهت تلمّذ از محضر آیت‌الله میرزا محمد حسن شیرازی، عازم سامراء می‌شود.
12 سال از محضر میرزای شیرازی استفاده می‌کند و مورد توجه میرزا قرار می‌گیرد. پس از فوت میرزا، به نجف می‌رود و از اصحاب خاص میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم) می‌شود.
تا سال 1322ق در نجف و در محضر میرزای دوم می‌ماند.
اهالی سبزوار درخواست مراجعت میرزا موسی از نجف به سبزوار را به میرزای دوم ارسال می‌کنند و به امر میرزا، به سبزوار باز می‌گردد.
میرزا موسی، از دیدگاه آقابزرگ تهرانی
محمد محسن آقابزرگ تهرانی، مؤلّف دو مجموعه بزرگ " الذریعة " و " طبقات اعلام الشیعة " که همدوره میرزا موسی فقیه سبزواری بوده است، در معرفی میرزا موسی می‌نویسد:
۵۴۵ - السيّد موسى الفقيه السبزواري(...-۱۳۳۶)
هو السيّد موسى بن السيّد محمّد عليّ الحسينيّ، الشهير بالفقيه الدّه بدنامي السبزواري؛ عالم كامل ورع تقيّ جليل. من العلماء الأجلاّء القائمين بوظائف الشرع هناك.كان اشتغاله في المشهد،ثمّ العتبات.
و تشرّف بسامرّاء في نيّف و ثلاثمائة مستفيدا من بحث آية اللّه الشيرازي-قدّس سرّه-سنين، و كان يحضر بحث العلاّمة السيّد محمّد الطباطبائي الإصفهاني و العلاّمة السيّد إسمعيل الصدر.و كان في سامرّاء أيضا بعد فوت آية اللّه سنين مستفيدا من بحث شيخنا العلاّمة ميرزا محمّد تقيّ الشيرازي.ثمّ ذهب إلى سبزوار سنة ۱۳۳۲ ه،و كان مطاعا، مقبول القول، موثوقا به عند العامّة و الخاصّة.
و بلغني أنّه توفّي في شعبان سنة ۱۳۳۶ ه.و له ولدان عالمان جليلان:أحدهما السيّد ميرزا مهدي نزيل بمبئي،و الآخر السيّد ميرزا حسين نزيل مشهد طوس.و من تلاميذه ملاّ حسين بن صفر عليّ الريوندي السبزواري المولود حدود سنة ۱۲۹۳ ه و المتوفّى في النجف حدود سنة ۱۳۵۰ ه، و كان يحضر بعد مهاجرته حدود سنة ۱۳۴۳ ه إلى النجف بحث آية اللّه النائيني إلى أن توفّي.[۱]
اقامه جماعت، تدریس و ارشاد مردم در سبزوار
آیت‌الله میرزا موسی فقیه سبزواری، تا زمان رحلت، زعامت حوزه و مرجعیت امور مردم سبزوار را بعهده داشته، صاحب زهد و کرامت؛ و مورد علاقه شدید مردم بوده است. او با تشکیل حلقه‌های درس در سطوح عالی، موفق به تربیت شاگردان نامدار بسیار شده است. نخستین عالمی‌که کتاب کفایة الاصول مرحوم آخوند خراسانی را به حوزویان سبزوار معرفی؛ و خود تدریس می‌کرد، مرحوم میرزا موسی فقیه سبزواری بوده است.
میرزا موسی صاحب کراماتی بوده که در کتب مرتبط با علمای برجسته سبزوار، ثبت شده است.
وفات
سرانجام در شعبان سال 1336 ه. ق رحلت می‌کند و در مقبره با شکوهی که فرزندش مرحوم آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری بنا می‌کند و هم اکنون، از آثار ملی ثبت شده؛ و کتابخانه مرکز عالی تربیت مدرّس قرآن، واقع در سبزوار، میدان کارگر، خیابان افسر، کوچه بیمه اجتماعی است، به خاک سپرده می‌شود.
تجلیل مرحوم آیت‌الله حائری
میرزا موسی سبزواری از علماء طراز اول عصر خود و از بزرگان و رجال معروف قرن سیزدهم هجری قمری می‌باشد.
مرحوم آیت‌الله حائری مؤسس حوزه علمیه قم، در مقام تجلیل از علم و زهد مرحوم آیت‌الله میرزا موسی فقیه سبزواری، در اجازه اجتهادی که به مرحوم آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری داده‌اند، نوشته‌اند:
"الاقا میرزا حسین دامت افاضاته نجل المرحوم المبرور رکن الاسلام العالم الورع التقی المیرزا موسی السبزواری قدس‌سره الشریف"
پانویس
- ↑ طبقات أعیان الشیعه، جلد 17، صفحه 406
منابع مقاله
- طبقات أعلام الشيعة، ناشر دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1430 هجری قمری
- کتاب مکارم الاثار معلم حبیب آبادی
- کتاب گنجینه دانشمندان، شریف رازی محمد، ج 5، صص 326 – 316
- کتاب عمری پر افتخار، زندگی آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری
- کتاب سیمای سبزوار، سرزمین سربداران، تألیف محمد ابراهیم احمدی
- کتاب سبزوار، شهر دانشوران بیدار
- میراث اسلامی‌ایران، دفتر هفتم، 1377، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، رساله سوم، احوال آیت‌الله سبزواری به قلم خودشان، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان.
- مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره 18 – 17، سال دوم، مرداد و شهریور 1375
- پایگاه موقوفه عباسقلی خان شاملو
- پایگاه اینترنتی زندگی، شخصیت، خدمات و آثار آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری