فسوی فارسی، محمد
ميرزا كمال‌الدين محمد بن معين‌الدين فارسى شيرازى فسايى (حدود 1110ق)، ملقّب به كمال‌الدين و معروف به ميرزا كمالا، از علماى اماميّه قرن دوازدهم هجرت، داماد ملا محمدتقى مجلسى و خود عالمى فقيه و مفسّرى اديب و فاضلى كامل بود.
| نام | فسوی فارسی، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | فسوی الفارسی، محمد بن محمد
فسوی شیرازی، کمال‌الدین محمد فسوی فارسی، میرزا کمالا فسوی، محمد بن معین‌الدین میرزا کمالا |
| نام پدر | معين‌الدين محمد |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | حدود 1110ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | شرح شافیة ابن حاجب المشهور بکمال |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07836AUTHORCODE |
ولادت
متأسفانه، اطلاع چندانى از زندگى ايشان در دست نيست. از خلال آثار، تواريخ و علماى هم‌عصر وى، چنين به دست مى‌آيد كه او از مشهورترين فضلاى عصر خود و عالمى حاذق، شيخى محقق و اديبى توانا بوده است.
وفات
تربت ايشان را در بقعه مجلسى در جنب مسجد جامع اصفهان، نوشته‌اند. تاريخ وفات ايشان، دقيقا مشخص نبوده و مورد اختلاف است. در «ريحانة الأدب»، پيرامون سال وفات ايشان، آمده است كه: «سال وفات ميرزا كمالا به دست نيامد»، اما در جلد چهارم «دانشمندان و سخن‌سرايان فارس» (:246)، ضمن ارائه شرح حال مختصرى از ايشان، چنين آمده است: «كمالا فدشكويى متوفّى در حدود 1110ق...».
در كتاب فهرست كتب خطى كتابخانه‌هاى اصفهان، نسخه‌اى از شرح شافيه ابن حاجب تأليف ميرزا كمالا معرفى شده و چنين آمده است: «تاريخ تأليف 1108ق و تاريخ كتاب جمعه 18 ربيع المولود سال 1128ق» و در كنار نسخه، حواشى از مؤلف به‌صورت «منه» يا «منه مدّظله العالى» و يا «منه زيدت بركاته» و... نقل شده است كه همگى حكايت از حيات مؤلف در سال مرقوم دارد.
در «مصفى المقال» (ص 377)، شيخ محمد بن محمدزمان كاشى و ميرزا ابراهيم قاضى را از شاگردان او معرفى مى‌كنند. از ديگر شاگردان وى، عبارتند از: سيد محمدباقر هزار جريبى و محمدرضى بن ميرزا محمدمسيح طبيب.
در صحن تكيه آقا حسين خوانسارى در تخت فولاد، سنگ قبرى است از دانشمندى به نام آخوند كمالا كه اين دو سطر شعر بر آن منقور است:
| آخوند كمالا كه به فضل و به كمال | مشهور بد و نداشت مانند و مثال | |
| با عالم قدس رفت و تاريخ آمد | بادا فردوس جاى آخوند كمال |
جمادى‌الاولى سال 1110.
در «روضات الجنات» (ص 519) و «فارس‌نامه ناصرى» و «ريحانة الأدب» (ج 6، ص 63) و ديگر كتب، نام او با احترام و تجليل ياد شده است.
آثار
همين‌قدر مى‌دانيم كه كتب زير، از آثار ايشان مى‌باشد:
- بياض كمالى (كه داراى مباحث متفرقه و اكثر آنها فوائد رجاليه و تاريخيه است. در الذريعه (صفحه 170، جلد سوم)، درباره اين كتاب، چنين آمده است: «مجموعه نفيسى است كه آن را به‌عنوان وصيّت به يكى از اولاد و يا شاگردان و يا يكى از دوستان خود نوشته است. در زمان حيات علاّمه ملاّ محمّدباقر مجلسى تأليف شده. كتاب، زياده بر هزار سطر است» و در «ريحانة الأدب»، گفته كه بيشتر مطالب اين اثر، تاريخى و رجالى است)؛
- شرح شواهد مطول؛
- شرح قصيده تائيه دعبل خزاعى؛
- القيود الوافية في شرح الشافية؛
- شرح كافيه ابن حاجب؛
- شرح قصيده عينيه حميرى.
منابع مقاله
- مدرس، ميرزا محمدعلى، «ريحانة الأدب في تراجم المعروفين بالكنية أو اللقب»، تهران، كتاب‌فروشى خيام، ج 6، ص 64.
- پايگاه اطلاع‌رسانى راسخون، شنبه 30 ارديبهشت 1391ش.