فرزدق، همام بن غالب

هَمّام بن غالِب، مشهور به «فَرَزدَق» (20-110ق)، از شاعران نامور و بدیهه‌سرای طبقه اول دوره اموی که بیش از هفت دهه شعر سرود و در ترویج و غنی‌سازی فرهنگ و واژگان زبان عربی استادانه ‌کوشید. او باآنکه با امویان ارتباط داشت و برخی را مدح و بعضی را هجو می‌کرد، به ستایش اهل‌بیت(ع) نیز پرداخته است. ديوان الفرزدق، از یادگارهای ادبی اوست.

فرزدق، همام بن غالب
NUR19079.jpg
نام کاملهمام بن غالب بن صعصعه تمیمی
لقبفَرَزدَق
نام پدرغالب
ولادت20ق
محل تولدبصره
رحلت110ق
مدفنبصره
پیشهشعر، نقل حدیث

نام‌گذاری

اسمش همام بن غالب بن صعصعه تمیمی، کنیه‌اش ابوفراس و معروف به فرزدق است و به این جهت این لقب را به او دادند که صورت گرد و کریه وی را به خُبزه (چونه و خمیرى افتاده در تنور) تشبیه کردند[۱].

ولادت

هرچند در منابع تاریخی، تاریخ ولادتش نیامده، ولی پژوهشگر معاصر، علی فاعور بدون استناد به هیچ منبعی گفته است: سال 20ق، در بصره به دنیا آمد[۲].

اهمیت اشعار

  • شعر فرزدق چنان ارزشی در زبان و ادبیات عربی داشت که گفته شده است: «لولا شعر الفرزدق لذهب ثلث لغة العرب و لولا شعره لذهب ثلث أخبار الناس»[۳]؛ یعنی: اگر اشعار فرزدق نبود، یک‌سوم زبان عربی از بین می‌رفت و همچنین یک‌سوم اخبار مردمان فراموش می‌شد.

پاسخ ادیبانه

  • امام حسین(ع) وقتی به منزل «صفاح» رسید، در آنجا فرزدق شاعر را دید که از عراق می‌آید و می‌خواهد به مکه برود، بعد از سلام، امام(ع) پرسید: مردم عراق چگونه بودند؟ فرزدق جواب داد: «قلوبهم معك و سيوفهم عليک»[۴]؛ یعنی: دل‌هایشان با توست، ولی شمشیرهایشان برضدّ تو.

مادح خورشید

  • قصیده میمیه فرزدق در مدح امام سجاد(ع) که با این بیت شروع می‌شود:
.
هذا الذي تَعرفُ البَطحاءُ وطأتَهو البيتُ يَعرفُه و الحِلُّ و الحَرَمُ

بر محبت و ارادت او به اهل ‌بیت عصمت و طهارت(ع) دلالتی روشن دارد و از شاهکارهای شعر عربی شمرده می‌شود.

وفات

  • فرزدق سال 110ق، در بصره، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد[۵].

پانویس

  1. ر.ک: مرزبانی، محمد، ص537-538
  2. ر.ک: علی فاعور، ص5
  3. ر.ک: الطهراني، ج1، ص344
  4. ر.ک: الدينوري، ج1، ص245
  5. ر.ک: الطهراني، ج1، ص344

منابع مقاله

وابسته‌ها