غنی، قاسم
قاسم غنى (1272-1331ش)، پزشک و اديب و نویسنده، سیاستمدار، دیپلمات، او با ورود به مجلس شورای ملی به سیاست وارد شد و به وزارت و سفارت رسید، او در تصحیح تاریخ بیهقی با دکتر فیاض همکاری کرد.
| نام | غنی، قاسم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | غنی سبزواری، قاسم |
| نام پدر | ميرزا عبدالغنى |
| متولد | ۱ فروردین 1272ش |
| محل تولد | سبزوار |
| رحلت | ۹ فروردین ۱۳۳۱ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (قزوینی -غنی)
دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی (زوار) دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی همراه با زندگی‌نامه خواجه |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00933AUTHORCODE |
ولادت
در ۱ فروردین 1272ش، در سبزوار متولد شد. پدرش، میرزا سید عبدالغنی خان از ملاكان بزرگ منطقه بود.
تحصیلات
قاسم غنى، تحصيلات ابتدايى و مقدماتى را در مكتب‌خانه طى كرد و در سن 12 سالگى بعد از فوت پدرش، توسط دايى خود به مدرسه دارالفنون فرستاده شد. اخذ ديپلم از اين مدرسه، پنج سال به طول انجاميد. قاسم غنى، براى ادامه تحصيل رهسپار لبنان شد و در مدرسه سن ژوزف بيروت، علاوه بر آموختن زبان انگليسى و عربى، مقدمات طب را نيز طى كرد و وارد كالج آمريكايى شد و در سال 1299ش، دوره دانشكده پزشکى را به پايان رساند.
وى در سن 27 سالگى به ايران بازگشت و به امر طبابت پرداخت. سال 1302ش، براى گذراندن دوره تخصصى به فرانسه رفت و سال 1307ش، مجدداً به كشور مراجعت كرد. او در 1309ش، در سبزوار ميزبان رضاخان بود و على‌رغم مخالفت مردم با كانديداتورى‌اش به دليل بهايى بودن مادرش، با حمايت پهلوى اول، در سال 1312ش، به مجلس راه يافت و چهار دوره پياپى، عنوان نماينده مشهد را حفظ نمود. غنى در تهران به‌گونه‌اى اطمينان رضاخان را جلب كرد كه سمت معلمى وليعهد را از آن خود ساخت و همين نزدیکى، او را قادر كرد تا در فراهم كردن مقدمات ازدواج محمدرضا مشاركت جويد؛ بر همين اساس، دو سفر در سال‌هاى 1317 و 1318ش، به مصر داشت. غنى در آذر 1322ش، در ترميم كابينه على سهيلى به جاى امان‌الله اردلان، به وزارت بهدارى تعيين گرديد. فروردين 1323ش كه محمد ساعد، نخست‌وزيرى را عهده‌دار بود، وى در وزارت بهدارى ابقا شد. به دليل مخالفت مجلس با اين كابينه، غنى مجدداً به‌عنوان وزير فرهنگ معرفى شد.
مهرماه 1326ش، وى با سمت سفير كبير به مصر رفت و مأموريت يافت تا به هر طريق ممكن، زمينه بازگشت فوزيه را كه از ايران فرار كرده بود، فراهم آورد، اما در اين مأموريت شكست خورد و در بهمن 1327ش، به‌عنوان سفير كبير ايران در تركيه منصوب گرديد. بعد از يك سال، هم‌زمان با اوج‌گيرى نهضت ملى شدن صنعت نفت، غنى به بهانه بيمارى به آمريكا رفت و از بازگشت به محل مأموريت خود سر باز زد و البته مايل بود به‌عنوان سفير ايران در واشنگتن تعيين شود. بعد از پذيرفته نشدن خواسته غنى از سوى محمدرضا پهلوى، وى از سمت‌هاى خود استعفا داد و در آمريكا ماند تا آنكه در سال 1331ش، در همان كشور فوت كرد.
وفات
وی در ۹ فروردین ۱۳۳۱ش، در سان فرانسیسکو آمريكا فوت كرد.
آثار
از دكتر غنى، آثارى به‌صورت ترجمه و تأليف بر جاى مانده كه «يادداشت‌هاى دكتر قاسم غنى» و به‌ويژه گزارش‌هاى مشاهده‌اى او از تحولات سياسى، اجتماعى و فرهنگى ايران از انقلاب مشروطيت تا نهضت ملى كردن صنعت نفت، از مهم‌ترين آثار وى به حساب مى‌آيد و تاكنون دوازده مجلد آن انتشار يافته است.
ديگر آثار وى:
- بحث در آثار و افكار حافظ؛
- معرفة النفس؛
- تاريخ تصوف در ايران؛
- تاريخ عصر حافظ؛
- بحثى در تصوف؛
- من تاريخ الطب الاسلامى؛
- بريان‌پزى ملكه سبا (ترجمه از اثر آناتول فرانس)؛
- عصيان فرشتگان (ترجمه از اثر آناتول فرانس)؛
- تائيس (ترجمه از اثر آناتول فرانس).
منابع مقاله
- امين، سيد حسن، زندگى و آثار دكتر قاسم غنى، اطلاعات سياسى اقتصادى،ش 245 و 246، ص 165 - 156.
- همو، دكتر قاسم غنى چهره آشناى فرهنگ و سياست، مجله يغما، دى 1350،ش 280، ص 599 - 606.
- مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران