غاية المرام في شرح شرائع الإسلام
غاية المرام في شرح شرائع الإسلام تألیف شيخ اجل مفلح بن حسن بن رشيد ين صلاح صيمرى بحرانى می‌باشد. اين كتاب شرح كتاب شرائع الاسلام شيخ نجم‌الدين جعفر بن حسن حلى معروف به محقق على الاطلاق و محقق اول است كه نقش ايشان در تكامل و تهذيب و تبويب علم فقه مورد اذغان همگان است.
| غایة المرام في شرح شرائع الإسلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کوثرانی، جعفر (محقق)
حلی، جعفر بن حسن (نویسنده) صیمری، مفلح بن حسن (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. شرح |
| ناشر | دار الهادي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1420 ق یا 1999 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فقه جعفری - قرن 7ق. حلی، جعفر بن حسن، 602 - 676ق. شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام - نقد و تفسیر |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 182 /م3 ش4025 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در اهميت شرايع همين بس كه در وصف آن گفته‌اند:
یکی از بهترين كتب فقهى از جهت ترتيب ابواب و كثرت فروع فقهى است و به همين علت در طى قرون عديده مورد بحث و تدريس و شرح و تعليقه فراوان فقها و محققین قرار گرفته است.
كتاب حاضر هم از جهت منزلت مؤلف و هم از جهت غناى محتوا از بهترين شروح كتاب شرايع به شمار مى‌رود.
علماى مهمى چون سيد محمد جواد عاملى در مفتاح الكرامة، شوشترى در مقابيس، آیت‌الله طباطبائى در رياض المسائل و شرح مختصر النافع، شيخ انصارى در مكاسب و... و شيخ محمدحسن صاحب جواهر در جواهر الكلام از اين كتاب و نویسنده آن نقل نموده‌اند.
از بين نسخ فراوان اين كتاب 6 نسخه ذيل جهت تحقيق و مقابله برگزيده شد:
- نسخه موجود در كتابخانه آیت‌الله گلپايگانى به شماره (33129) كه از اول كتاب نكاح تا آخر ديات يعنى جزء دوم كتاب را در بر دارد.
- در ابتدا و انتهاى اين نسخه ذكر شده كه اين نسخه را مساعد بن بديع از روى نسخه‌اى نوشته شده كه بخط فرزند شارح حسين بن مفلح نگاشته شده بود. زمان كتابت اين نسخه 27 ربيع‌الاول سال 1075 ه.ق بوده و حرف رمز آن (ى) مى‌باشد.
- نسخه ديگرى در همان كتابخانه به شماره (1884) موجود است كه از اول تا آخر كتاب را در بر دارد كاتب آن نامعلوم و تاريخ كتابت جزء اول آن روز سه شنبه از ماه رمضان سال 956 ه.ق است اين نسخه داراى خطى زيبا و بعضى حواشى و نيز ترجمه بعضى لغات به فارسى است.
- نسخه كتابخانه مركزى دانشگاه تهران به شماره (8215) اين نسخه از ابتدا تا انتهاى كتاب را دارد و از جهت زيبايى خط و ندرت خطا ممتاز است. حرف رمز آن: (ن) مى‌باشد.
- كتابت اين نسخه به دست ضياءالدين على بن حسين بن مرتضى حسين در ربيع‌الاول سال 966 ه.ق بوده.
- نسخه كتابخانه مسجد اعظم قم به شماره (23) اين نسخه هم كامل و كتابت آن در چهار شنبه 7 شعبان 1074 ه.ق به دست طالب بن حاجى ربيع صورت گرفته است. خط آن بد و داراى بعضى خطاها و اشتباهات است. رمز آن (م) مى‌باشد.
- نسخه كتابخانه رضوى مشهد به شماره (2790) اين نسخه هم كامل و لكن مجهول الكاتب و التاريخ مى‌باشد. داراى خط واضح و خواناى خوبى است و رمز آن (ر 1) مى‌باشد.
- نسخه ديگر كتابخانه رضوى مشهد به شماره (13123) به خط خواناى عبدمحمد بن شيخ مساعد بن ربيع در تاريخ 7 ربيع الثانى 1084 ه.ق نگاشته شده و فقط جزء اول كتاب را دارا است.
حرف رمز آن (ر 2) مى‌باشد.
روش تحقيق
در مقابله نسخ مذكور در موارد اختلاف بين نسخ آنچه كه راجح بوده ابقاى مطلب و هر يك از نسخ ديگر هم در صورت احتمال وجه صواب در حاشيه ذكر و الا ناديده گرفته شده.
در استخراج آيات و روايات مصادر اصلى آنها ذكر شده و لكن در مورد اقوال علماء فقط در مواردى كه عبارات نسخ داراى اضطراب و مشوش بوده به منابع اصلى ارجاع داده شده و عبارات هم منظم و مرتب شده.
برخى رواياتى كه شارح از منتقدين نقل نموده ولى در مجامع روائى ما يافت نشده به کتاب‌هاى خودشان ارجاع شده است.
با توجه به حسن ترتيب و تبويب كتاب وسائل الشيعه، روايات آخر كتاب حاضر (على رغم سبق زمانى آن نسبت به وسائل الشيعه) به كتاب وسائل الشيعه ارجاع داده شده است.