عيون التفاسير للفضلاء السماسير
عيون التفاسير للفضلاء السماسير، معروف به «تفسير الشيخ» اثر شهاب‌الدين احمد بن محمود السيواسى (متوفى 860ق1455/م)، با تحقيق بهاءالدين دارتما، كتابى است پيرامون تفسير قرآن كريم كه به زبان عربى و در قرن نهم هجرى، نوشته شده است.
| عیون التفاسیر للفضلاء السماسیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیواسی، احمد بن محمود (نویسنده) دارتما، بهاء‌الدین (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | تفسیر الشیخ المشهور بتفسیر الشیخ |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1427 ق یا 2006 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر اهل سنت - قرن 9ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 96 /س9ع9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در بيان انگيزه نگارش كتاب، نویسنده به اين نكته اشاره دارد كه علماى بسيارى اقدام به تصنيف تفاسير خوب و شايسته‌اى از قرآن كريم نموده‌اند، اما برخى از آن‌ها، داراى عبارات سخت و تركيباتى پيچيده‌اند كه فهم آن را، مشكل و داراى تكلف كرده است. وى بدين منظور تفسيرى را به رشته تحرير درآورده است كه ضمن برخوردارى از كشف شافى و بيان وافى براى معانى آيات كلام الله مجيد، از رسايى معانى و سهولت فهم برخوردار باشد[۱]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب به ترتيب سوره‌هاى قرآن كريم، از سوره حمد تا ناس، در چهار جلد، تنظيم شده است.
نویسنده در اين تفسير، ابتدا به تشريح و توضيح مفردات آيات پرداخته و سپس، ضمن ارائه معناى كلى آيات، به موارد زير پرداخته است: شأن نزول و کیفیت آن، بيان فرق تأويل و تفسير، اشاره به ناسخ و منسوخ و....
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا به بررسى نسخ خطى موجود از كتاب پرداخته شده و سپس، اصول تحقيق و اقدامات صورت‌گرفته پيرامون آن در كتاب، توضيح داده شده است. در ادامه، شرح حال مختصرى از نویسنده ارائه و به ويژگى‌ها و خصائصى كه باعث شده است كتاب حاضر، از ساير تفاسير متمايز گردد، اشاره شده است[۲]
در مقدمه نویسنده كه با قلمى زيبا و ادبى نگارش يافته است، ضمن بيان انگيزه نگارش كتاب، به نام و موضوع كتاب، اشاره شده است[۳]
در جلد اول، تفسير سوره حمد تا سوره مائده آمده و در جلد دوم، از سوره انعام تا سوره نحل. تفسير سوره اسراء تا سوره يس نيز در جلد سوم جاى گرفته است و از تفسير سوره صافات تا آخر قرآن در جلد چهارم.
از جمله ويژگى‌ها و خصايصى كه اثر حاضر را از ساير تفاسير مشابه، متمايز مى‌سازد، عبارتند از:
- ذكر وجوه مختلف قرائات به‌صورت مختصر و موجز. درحالى‌كه نویسنده قرائات مختلف را ذكر و بررسى نموده، اما به نام صاحبان آن‌ها، اشاره‌اى نكرده است، مگر در موارد بسيار اندك.
- اشاره به معانى مختلف آيات و كلمات و همچنين اعراب و اشتقاق كلمات بر حسب اختلاف قرائت.
- تركيب نحوى آيات به‌صورت مختصر و سهل بدون دخول و تعرض در موارد فرعى و حاشيه‌اى، همراه با ذكر عواملى كه در آن اعراب مؤثر بوده‌اند.
- اهتمام مفسر به بيان تناسق و تناسب كلمات آيات.
- سعى و تلاش مفسر در ارائه معانى سهل و قابل فهم براى آيات كه باعث شده است در اين زمينه، معانى زيبايى براى برخى آيات و كلمات، در اختيار خواننده قرار گيرد[۴]
وضعيت كتاب
فهرست سوره‌هاى هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در پايان جلد چهارم جاى گرفته است.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع[۵]، به اختلاف نسخ[۶]، ارجاع به ساير منابع[۷]و نيز اختلاف در قرائت، پرداخته شده است[۸]
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.