طبقات الشافعية (للأسنوي)
طبقات الشافعية، تأليف عبدالرحيم اسنوى(جمال‌الدين) (متوفى 772ق) كتابى است در شرح حال علماى شافعيه كه به زبان عربى نوشته شده و توسط كمال يوسف حوت مورد تحقيق قرار گرفته است.
| طبقات الشافعية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حوت، کمال یوسف (محقق) اسنوی، عبدالرحیم بن حسن (نویسنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 ق یا 2001 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شافعیه - سرگذشت‌نامه فقیهان شافعی - سرگذشت‌نامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 54/4 /الف5ط2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين كتاب كه تأليف آن در 769ق پايان يافته، از مهم‌ترين آثار اسنوى بشمار مى‌رود[۱]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز شده و مطالب در دو جلد، تنظيم شده است.
نویسنده از عصر محمد بن ادريس شافعى، به ترتيب حروف الفبا، به شرح حال شافعيان پرداخته است[۲]
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا برخى از كتبى كه در موضوع اثر حاضر نوشته شده‌اند، نام برده شده و سپس، شرح حال مختصرى از نویسنده، ارائه گرديده است[۳]
در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به موضوع و اهميت كتاب، روش كار نویسنده توضيح داده شده است[۴]
نویسنده در ابتدا، به شرح حال امام شافعى پرداخته و سپس، شرح حال ساير افراد را ذكر كرده است كه از جمله ايشان عبارتند از: عبدالرحمن بن مهدى بصرى؛ عبدالحميد معروف به كيد؛ ابوبكر عبدالله بن زبير عيسى معروف به حُميدى؛ ابويعقوب يوسف بن يحيى بويطى و...
نویسنده در اين كتاب، بدون طبقه‌بندى مشخص و بر اساس سال وفات شخصيت‌هاى شافعى، كتاب خود را تنظيم نموده است[۵]
وى در ذيل هر حرفى از حروف الفبا، دو فصل تنظيم نموده است؛ بدين ترتيب كه در فصل نخست، ابتدا به شرح حال افرادى پرداخته كه در دو كتاب «الشرح الكبير» رافعى و «الروضة» نووى آمده‌اند و سپس، از آنجايى كه اين دو كتاب، مختصر و موجز مى‌باشند، به معرفى و شرح حال اشخاصى پرداخته كه به اين افراد مرتبط مى‌باشند، مانند پدر، جد، اولاد و... و در فصل دوم، به افرادى پرداخته كه دو كتاب يادشده به آنها نپرداخته‌اند[۶]
باآنكه بناى كار نویسنده بر خلاصه‌گويى بوده و شرح حال‌هاى مذكور در كتاب، از تفصيل چندانى برخوردار نيستند، اما از حيث حجم و مطالب عنوان‌شده بين افراد، تفاوت وجود دارد؛ به‌گونه‌اى كه نویسنده در پاره‌اى موارد تقريبا يك صفحه را به شخصى اختصاص داده همچون: قاضى الفاضل[۷]، ابوابراهيم اسماعيل بن يحيى بن اسماعيل مزنى[۸]، ابوالقاسم عبدالرحمن تقى‌الدين[۹]و در مواردى نيز، به چند خط بسنده كرده است مانند: محمد بن شافعى[۱۰]، عبدالغنى العسال[۱۱]و سراج‌الدين محمود بن ابوبكر بن احمد ارموى[۱۲]
وضعيت كتاب
پاورقى‌ها غالباً به ذكر منابع، اختصاص يافته است. در پايان جلد دوم، فهرست‌هاى زير ذكر شده است: اسماء مترجمين، قبايل، اعلام، مصادر و فهرست موضوعى.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- ضيائى، على‌اكبر، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى»، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى و همكاران (چاپ دوم)، تهران، 1377.
- صفرى فروشانى، نعمت‌الله، «پيشينه طبقات‌نگارى در ميان مسلمانان»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه دين، شماره 55، ارديبهشت 1381، (18 صفحه، از 66 تا 83).