صفار، محمد بن حسن
محمد بن حسن صفار قمی اعرج (متولد290ق)، از یاران امام حسن عسکری علیه‌السلام مى‌باشد و با او مکتوباتی داشته است و از چهره‌هاى سرشناس یاران ائمه علیهم‌السلام و راویان حدیث به شمار مى‌آید. او را مى‌توان از بزرگان قرن سوم هجرى برشمرد. کتاب بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص) منسوب به او است.
| نام | صفار، محمد بن حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اب‍ن فروخ، اب‍وج‍ع‍ف‍ر محمد
اب‍ن فروخ، م‍ح‍م‍دب‍ن حسن صفار، اب‍وج‍ع‍ف‍ر محمد |
| نام پدر | حسن |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 290ق |
| اساتید | احمد بن ابى‌عبدالله برقى |
| برخی آثار | ترجمه، تصحیح و تحقیق بصائر الدرجات (زکی‌زاده رنانی)
بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02322AUTHORCODE |
سخنان علما
نجاشى درباره او مى‌فرماید:
«محمد بن حسن بن فروخ صفار یکى از چهره‌هاى درخشان شیعه در شهر قم بوده، وى شخصیتى مورد اطمینان و داراى ارزشى والا است. روایات او بر بسیارى از روایات ترجیح داده مى‌شود. او تألیفات فراوانى نیز دارد.»
شیخ طوسى در کتاب فهرست مى‌فرماید:
«محمد بن حسن صفار اهل قم مى‌باشد. وى تألیفات فراوانى دارد و نامه‌هایى نیز به امام حسن عسکری علیه‌السلام فرستاده است که آن نامه‌ها و جواب آنها موجودند و در اختیار مى‌باشند.»
علامه حلى در کتاب خلاصه مى‌فرماید:
«محمد بن حسن بن فروخ از چهره‌هاى سرشناس شیعه در شهر قم و مورد اطمینان است و شخصیتى عظیم الشأن است که روایات او برتر مى‌باشند.»
اساتید
صفار از شخصیت‌هاى کم نظیر راویان شیعه به شمار مى‌آید و از محضر علماى فراوانى از یاران ائمه علیهم‌السلام بهره برده است که اینک به برخى از آنها اشاره مى‌کنیم:
ابراهیم بن اسحاق، احمد بن ابى‌عبدالله برقى، احمد بن حسن بن على بن فضال، احمد بن محمد بن ابى نصر، احمد بن محمد بن مسلم، ایوب بن نوح، حسن بن على بن فضال، على بن ابراهیم و بسیارى دیگر از شخصیت‌هاى بزرگ و راویان احادیث ائمه معصومین علیهم‌السلام.
شاگردان
چهره‌هاى فراوانى نیز از محضر درس این شخصیت بزرگ بهره برده‌اند مانند:
احمد بن ادریس، على بن حسین بابویه، احمد بن داود بن على، احمد بن محمد، سعد بن عبدالله، محمد بن جعفر مؤدب، محمد بن حسن بن ولید، محمد بن حسین، محمد بن یحیى عطار، محمد بن یعقوب کلینى و بسیارى دیگر از چهره‌هاى علم و دانش در آن زمان.
دوران زندگى
صفار در دورانى زندگى مى‌کرد که ظلم و جنایت و خفقان بنى عباس به نهایت خود رسیده بود.
بسیارى از شیعیان و یاران ائمه علیهم‌السلام در زندان‌ها و شکنجه گاه‌ها به سر مى‌بردند و حتى امامان معصوم نیز در خانه‌هاى خود تحت مراقبت و نظر به سر مى‌بردند و به این دلیل به امام حسن عسکری علیه‌السلام عسکرى مى‌گویند که آن حضرت را در منطقه نظامى تحت نظر داشتند و در آنجا سکونت داده بودند.
صفار یکى از چهره‌هاى درخشان آن روزگار است که با استفاده‌هاى فراوان از شخصیت‌هاى علمى آن زمان و نوشتن نامه‌هاى خصوصى و مخفیانه خدمت امام حسن عسکری علیه‌السلام خود را به آن حضرت مرتبط مى‌کرد و شیعیان را از نور وجود ایشان بهره‌مند مى‌ساخت.
شهر قم
قم از دیر باز پایگاه شیعیان محمد و آل محمد صلوات الله و سلامه علیهم بوده است و چهره‌هاى فراوانى در این شهر درخشیده‌اند که حافظان و پاسداران معارف ائمه معصومین علیهم‌السلام بوده‌اند.
یکى از این چهره‌ها محمد بن حسن صفار مى‌باشد. او را به عنوان یکى از چهره‌هاى سرشناس شیعه در شهر قم مى‌شناسند که با حفظ و نقل روایات، خدمت بزرگى به جهان تشیع نموده و شخصیتهایى همچون کلینى با نقل روایات او تلاش او را به نتیجه رسانده است.
وفات
سرانجام پس از عمرى خدمت به علوم آل محمد صلوات‌الله‌علیهم در سال 290ق و در شهر قم به دیار باقى شتافت.
آثار
صفار داراى تألیفات فراوانى است از جمله:
- کتاب الصلوة
- کتاب الوضوء، کتاب الجنائز
- کتاب الصیام
- کتاب الحج
- کتاب النکاح
- کتاب الطلاق
- کتاب المزار
- کتاب الرد على الغلاة
- کتاب التقیه
- کتاب المناقب
- کتاب
- بصائر الدرجات
- کتاب ما روى فى اولاد الائمه
- کتاب الجهاد.