صرف ساده
صرف ساده اثر گروهى از نويسندگان، كتابى است در مورد علم صرف كه قسمت اول آن، به زبان فارسى و قسمت دوم، به زبان عربى نوشته شده است.
| صرف ساده | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | گروهی از نویسندگان (نویسنده) |
| ناشر | دار العلم |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - صرف |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6203 /ص4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با دو مقدمه از شهید علی قدوسی و نويسندگان آغاز و مباحث در دو بخش و هر بخش در چندين مبحث، ارائه شده است.
مطالب كتاب، به صورت مسائل رياضى، زنجيروار و مترتب بر هم، تنظيم شده است؛ به گونه‌اى كه جلو يا عقب افتادن فصلى از فصل ديگر، شايسته نبوده و باعث خلل در فهم مباحث مى‌گردد.
در تنظيم مطالب، از به‌كار بردن عبارات مغلق و پيچيده، جلوگيرى و در حفظ روانى و وضوح عبارات، سعى شده است.
با توجه به مقتضيات زمان، مطالب در حدى كه براى يك محصل ضرورى و لازم است، بيان گرديده و از تفصيلات و مطالب بالاترى كه فقط به درد متخصصين اين فن مى‌خورد، خودارى شده است.
براى تمام مباحث و مسائل، پرسش و تمرين‌هاى مختلف تهيه شده است.
تمام مطالب، از منابع معتبر و كتب متقن گرفته شده و از اعمال سليقه خودارى گرديده است.
كتاب، جزء اولين دروس صرف در حوزه بوده كه به صورت بسيار منظم و كلاسيك تنظيم و تدوين گرديده و از جمله نكات مثبت آن، اين است كه در ابتداى هر مبحث، مطالب به صورت نمودار ذكر شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه شهید علی قدوسی، مباحثى پيرامون ويژگى‌هاى كتاب، بيان شده است.
مقدمه‌نويسندگان نيز به بيان تعريف‌هايى در زمينه علم صرف و مسائل ابتدايى آن اختصاص يافته و در آن، پيرامون مباحث زير، مطالبى بيان گرديده است:
موضوع علم صرف، تعريف اقسام كلمه، جامد و مشتق، حروف اصلى و زايد، ابنيه كلمه، وزن و قواعد آن، صحيح و غير و صحيح، ادغام، تخفيف همزه و قواعد عمومى و خصوصى اعلال.
بخش اول كه به زبان فارسى مى‌باشد، پيرامون فعل بوده و شامل يك مقدمه و چهار مبحث است.
مقدمه با تعريف و تقسيم فعل و ذكر مثال براى هر قسم شروع و در ادامه، پيرامون مصدر، معلوم و مجهول و صيغه‌هاى فعل، مطالبى بيان شده است.
در پايان مقدمه، نمودارى از ترتيب صيغه‌ها آمده است.
در مبحث اول، پيرامون افعال ثلاثى مجرد، ماضى معلوم، ماضى مجهول، مضارع معلوم، مضارع مجهول، امر و صيغه‌هاى آن‌ها بحث شده است.
مبحث دوم، درباره ابواب ثلاثى مزيده مى‌باشد. نویسنده ثلاثى مزيد را چنين تعريف نموده است: «فعلى كه ماضى معلوم آن، داراى سه حرف اصلى و يك يا چند حرف زائد باشد».
وى معتقد است كه ماضى ثلاثى مزيد معلوم و مضارع آن، داراى بيست و پنج وزن (باب) مى‌باشد. وى براى همه اين ابواب، مثالى را ذكر نموده است.
مبحث سوم، پيرامون فعل رباعى بوده و در مبحث چهارم، از فعل غير متصرف و اسم فعل، بحث شده است.
بخش دوم كه به زبان عربى است، دربردارنده يك مقدمه، شش مبحث و يك خاتمه به ترتيب زير مى‌باشد:
در مقدمه، به تعريف اسم، ابنيه و تقسيمات آن، پرداخته شده است.
اسم كلمه‌اى است كه بر معناى مستقلى دلالت دارد؛ بدون دلالت بر زمان و براى آن، شش تقسيم، بيان شده است كه مباحث بخش دوم، به توضيح و تشريح اين شش قسم، اختصاص يافته است.
مبحث اول، پيرامون مصدر مى‌باشد. مصدر كلمه‌اى است كه بر حدث (فعلى) يا حالتى دلالت دارد، بدون دلالت داشتن بر زمان معين، مانند العلم (دانستن) و انواع آن، عبارت است از:مصدر اصلى، ميمى و صناعى.
مبحث دوم، در مورد جامد و مشتق بوده و در آن، پيرامون اسم فاعل، مفعول، صفت مشبه، اسم تفضيل، مبالغه، مكان، زمان و اسم آلت، بحث شده است.
مبحث سوم، پيرامون مذكر و مونث، چهارم در مورد متصرف وغير متصرف و پنجم، در رابطه با نكره و معرفه مى‌باشد.
در مبحث ششم، در سه فصل زير، پيرامون معرب و مبنى، بحث شده است:
- انواع اعراب و علامت آن؛
- اعراب تقديرى؛
- مبنى.
خاتمه در مورد مطلق كلمه بوده و مشتمل بر دو مبحث است:
مبحث اول؛ در مورد قرائت و كتابت و آن چه ملحق به اين مى‌شود.
مبحث دوم؛ در مورد مزيد فيه و آن چه مرتبط با آن است.
در پايان كتاب، مطالبى در مورد فعل صناعى بيان شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، غلطنامه و تصحيح كلمات نادرست متن همراه با ذكر شماره صفحه و سطر آن و نيز نمونه‌هايى از سؤال‌هاى امتحانى سنوات قبل، در انتهاى كتاب آمده است.
توضيحاتى پيرامون مطالب، به صورت بسيار مفصل و كامل، در پاورقى آورده شده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.