صدر، سید صدرالدین
سید محمدعلی بن اسماعیل صدر (1299-1373ق)، کنیه‌اش ابوالرضا و لقبش صدرالدین، يكى از تربيت يافتگان حوزه حائريه و فقهاى نامدار شيعه در قرن چهاردهم هجرى مى‌باشد. (پدر امام موسی صدر و سید رضا صدر)
| نام | صدر، سید صدرالدین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | صدر، سید صدرالدین بن اسماعیل بن صدر بن صالح
آیت‌الله سید صدرالدین صدر صدر اصفهانی، صدرالدین عاملی اصفهانی، صدرالدین جبل عاملی، صدرالدین |
| نام پدر | سید اسماعیل |
| متولد | 1260 ش |
| محل تولد | كاظمين |
| رحلت | 1332 ش یا 1372 ق |
| اساتید | آخوند خراسانى |
| برخی آثار | خلاصة الفصول في علم الأصول |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00224AUTHORCODE |
ولادت
او در سال 1299ق در كاظمين، در يك خاندان اصيل و شريف به دنيا آمد و راه پيشرفت و رشد و نمو و بالندگى را همانند اغلب ابناء آن خاندان پيش گرفت.
نسب
خانواده صدر، يكى از خاندانهاى پرثمر و اصيل در اسلام می‌باشد كه اصل و تبار به امام موسى بن جعفر(ع) مى‌رسانند و شاخه‌ها و فروع آن در خاورميانه گسترانده شده است. در كشورهاى ايران، لبنان، عراق، فلسطين، مصر، يمن، عربستان، اردن و ديگر مناطق اسلامى، رجال علمى نامى و شخصيت‌هاى بزرگ سياسى و اجتماعى و سادات جليل القدر فراوانى وجود دارند.
والد عاليقدر ايشان، سيد اسماعيل صدر، يكى از اكابر علماء و فقهاى نامى كاظمين بودند كه بعدها به كربلا مهاجرت نمودند. ايشان با اينكه صلاحيت مرجعيت را دارا بودند همواره به جهت مسئوليت سنگين مرجعيت، از آن گريزان بود. مادر ایشان صفیه، دختر آیت‌الله سید هادی صدر بود.
تحصیلات
ايشان مقدمات علوم را در كاظمين از محضر پدر عالم و بزرگوار و اساتيد ادب روز تلمذ نمود، آنگاه در سال 1328ق به قصد تكميل معلومات و تهذيب نفس و تزكيه اخلاق، عازم نجف اشرف گرديد و در حوزه درس آیت‌الله آخوند خراسانى صاحب كفاية الاصول(متوفاى 1329ق) و ديگر بزرگان مانند آیت‌الله طباطبايى يزدى، صاحب العروة الوثقی (م 1337) و آیت‌الله نائينى شركت جست.
آنگاه در سال 1339 پس از درگذشت والد بزرگوارش به قصد زيارت ثامن الحجج امام رضا(ع) عازم ايران گرديد و نزدیک ده سال در مشهد مقدس به ارشاد و اصلاح امور مسلمين پرداخت، و در اثراستقبال طلاب و محصلين، مشغول تدريس شد و پس از چند سال اقامت در ايران، در سال 1344 به نجف اشرف بازگشت و ملازم درس آیت‌الله نائينى گرديد. وى در سال 1349ق به ايران بازگشت و بنا به درخواست و علاقه مرحوم آیت‌الله حائرى، مؤسس حوزه علميه، در قم اقامت گزيد و به عنوان يكى از اساتيد و مدرسين مسلم حوزه، مشغول تدريس فقه و اصول گرديد او به حدى توجه خاص آن مرحوم را به خود جلب نمود كه او را يكى از دو وصى مورد اعتماد خود قرار داد كه پس از رحلت مؤسس عاليقدر حوزه، با همكارى دو برادر و دو يار وفادار و مجاهد فى سبيل الله، آيات عظام: سيد محمد حجت كوه كمرى، و سيد محمدتقى خوانسارى به حفظ و نگهدارى و حراست از ارزشهاى حوزه علميه قم پرداختند، و در تثبيت و ابقاى آن كوشيدند، به حدى كه در سخت‌ترين و سياه‌ترين ايام با فداكارى لازم و ايثار بى‌سابقه، دوران فترت را پشت سر گذاشتند و حوزه را به دست زعيم عاليقدر، حضرت آیت‌الله حاج آقا حسين طباطبائى بروجردى سپردند.
اساتيد
- سيد اسماعيل صدر(متوفى 1339ق)
- آخوند خراسانى (م 1329ق)
- سيد محمد كاظم يزدى (م 1337ق)، صاحب العروة الوثقی
- حاج ميرزا حسين نائينى(م 1355ق) مؤلف تنزيه الملة.
- حاج شيخ عبدالكريم حائرى مؤسس حوزه (م 1355ق)
پس از رحلت آیت‌الله مؤسس مردم به ايشان و آیت‌الله حجت مراجعه نمودند و از آنها درخواست رساله كردند، با اينكه رساله عمليه ايشان چاپ گرديد و ايشان جزو زعماى علم و يكى از مراجع دين و از بزرگ مدرسان حوزه علميه قم قرار گرفتند، ايشان درس اصول و فقه را تدريس نمودند كه در جلسه درس او نزدیک به 400 نفر از طلاب و فضلاء مى‌نشستند. در تشويق آنان، شيوه‌ها واسلوبهاى خاصى به كار مى‌گرفتند، به حدى كه توانستند تعدادى از بزرگان و رجال حوزه علميه قم را تربيت و آماده سازند. ابوالزوجه بزرگوار ايشان، مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسين قمى(ره) تقليد از ايشان را اجازه داد. و احتياطات خويش را به ايشان ارجاع داد.
فرزندان
از آن بزرگ مرجع تقليد، دو فرزند شايسته به جا ماندند كه هر دو از يادگارهاى برازنده و ارزنده امت اسلامى به شمار مى آيند.
- آیت‌الله سيد رضا صدر كه اخيرا در ماه جمادى الثانية سال 1415ق با انبوهى از يادگارهاى علمى به رحمت ايزدى پيوست و با تكريم و تجليل فراوان در قم به خاک سپرده شد.
- متفكر بزرگ اسلامى و سياستمدار نامى، امام سيد موسى صدر، رهبر شیعیان لبنان و جبل عامل كه امروز در اثر توطئه غرب ناپديد و مفقود الاثر مى‌باشد. مردم جنوب لبنان و شیعیان آن سامان هنوز هم درفراق او اشك خون مى‌ريزند.
وفات
ايشان پس از عمرى تلاش و مجاهده در راه اسلام، در اثر بيمارى قلبى در روز شنبه 19 ربيع الثانى سال 1373ق دار فانى را وداع گفت، و روز رحلت ايشان در قم يك روز استثنائى بود. آیت‌الله بروجردى به نماز او ايستاد. در بالاى سر رواق حرم حضرت فاطمه معصومه(ع) کنار قبر استاد و مؤسس حوزه علميه قم، آیت‌الله حائرى مدفون گرديد.
آثار
از جمله آثار ايشان است:
- المهدى فى احوال الحجة المنتظر(عج)
- خلاصة الفصول فى علم الاصول
- الحقوق
- التاريخ الاسلامى
- حاشيه بر الالعروة الوثقی
آثار مخطوط
- منظومه‌اى در حج
- منظومه‌اى در صوم
- رساله‌اى در حكم ماء الغسالة
- رساله‌اى در تقيه
- رساله‌اى در حج
- رساله‌اى در امر به معروف و نهى از منكر
- رساله‌اى در نكاح و ازدواج
- حاشيه كفاية الاصول خراسانى
- حاشيه وسيلة النجاة (فارسى)
- رساله‌اى در رد شبهات وهابيت
- رساله‌اى در اثبات عدم تحريف كتاب
منابع مقاله
فقهاى نامدار شيعه، عقيقى بخشايشى