شمایل نگاری ایزدان بر سکه‌های کانیشکای یکم
شمایل نگاری ایزدان بر سکه‌های کانیشکای یکم تألیف باقر فاضلی، در این کتاب تأثیرات کوشانیان در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با استفاده از سکه‌شناسی در دورۀ کانیشکای اول بررسی شده است.
| شمایل نگاری ایزدان بر سکه‌های کانیشکای یکم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضلی، باقر (نویسنده) |
| ناشر | آریارمنا |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| شابک | 7ـ3ـ92531ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب از شش فصل تشکیل شده است.
فصل اول: مقدمه
فصل دوم: نگاهی به تاریخ سیاسی و دینی کوشانیان
فصل سوم: سکه‌شناسی کوشانیان
فصل چهارم: شمایل‌شناسی ایزدان و عناصر مذهبی بر سکه‌های کانیشکای اول
فصل پنجم: بحث و تحلیل
فصل ششم: برآیند
گزارش محتوا
یکی از تمدن‌های خفته در خاک ایران سلسلۀ کوشانیان است که یکی از بزرگ‌ترین امپراتوران جهان باستان مشرق‌زمین به شمار می‌رود که بعد از ظهورشان به‌سرعت قلمروی وسیعی را شامل بخش‌های جنوبی روسیه، شمال و غرب هند و شمال شرقی و جنوبی ایران و افغانستان را تحت سیطرۀ خویش درآوردند.
کوشانیان شاهنشاهی خویش را با زیرپاکردن امپراتوری یونان و بلخی پایه‌ریزی کردند. دوران فرمانروایی کوشانیان عصر طلایی آسیای مرکزی بوده است. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی بگرام در شمال کابل امروزی به عنوان پایتخت سیاسی و اقتصادی این سلسلۀ قدرتمند بود و شهرهای تحت سلطۀ این امپراتوری بزرگ که شامل چند کشور امروزی می‌شود، از آنجا کنترل و اداره می‌شده است.
روابط تجاری گستردۀ کوشانیان باعث شد که آنان سکه‌های مختلفی را از جنس طلا، نقره و مس ضرب کنند. سکه‌های طلای کوشانی تنها نمونه سکه‌های طلایی بودند که در تمام آسیای مرکزی و کشورهای همسایه ضرب می‌شدند. کوشانیان از این سکه‌ها در تجارت با روم استفاده می‌کردند. در تجارت با چین کوشانیان سکه‌های مسی خود را به کار می‌بردند. پیداشدن تعداد زیادی از سکه‌های کوشانی در مسیر جادۀ ابریشم بیان‌کنندۀ نقش مهم کوشانیان در تجارت جادۀ ابریشم است.
یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایان کوشانی که بر آسیای مرکزی و نواحی مختلف هند سلطنت می‌کرد، کانیشکا نام داشت که سومین پادشاه کوشانیان بود. حدود 150 سنگ‌نوشته از نقاط مختلف قلمروی او یافت شده است که به این شاه کوشانی اشاره دارند. عصر زمامداری کانیشکا (127 ـ 150 م) مصادف با دورۀ اوج اقتدار، عظمت و گستردگی امپراتوری کوشان بود. در این کتاب تأثیرات کوشانیان در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی با استفاده از سکه‌شناسی در دورۀ کانیشکای اول بررسی شده است.
فصل اول به کلیات مسئله می‌پردازد که در آن سؤالات، فرضیات، اهداف و منبع‌شناسی تحقیق آمده است. در فصل دوم نگاهی به‌اختصار به تاریخ سیاسی و دینی کوشانیان با تأکید بر دورۀ کانیشکای اول پرداخته شده است که این فصل شامل دو بخش تاریخ سیاسی شاهان کوشانی و دین کوشانیان می‌باشد که در بخش نخست از بادیه‌نشینی و صحراگردی تا شکل‌گیری حکومت کوشانیان و سپس گسترش قلمروی آنان سخن گفته شده است و در بخش دوم به آیین‌ها و ادیان دورۀ کوشانیان تا زمان کانیشکا بر اساس خط سکه‌یافته‌ها پرداخته شده است.
در فصل سوم کوشیده شده است به مسکوکات امپراتوری کوشانیان، اسامی و عناوین کتیبه‌های موجود بر سکه‌ها، زبان و خط بر روی سکه‌ها و سکه‌زنی شاهان کوشانی تا زمان کانیشکا بررسی شود. فصل چهارم به دو بخش تقسیم شده است که ابتدای فصل به ایزدان اصلی موجود بر سکه‌های کانیشکا (نانا، بودا، میرو و ...) بر اساس شمایل‌نگاری و بخش دوم این فصل به برخی دیگر از شمایل‌نگاری سکه‌ها اعم از نشان سلطنتی، لباس و سلاح و تاج‌های موجود بر مسکوکات کانیشکا پرداخته شده است. در فصل پنجم بحث و تحلیل، شباهت‌ها و گاه تفاوت‌هایی که شمایل‌نگاری سکه‌ها استفاده است آورده شده است و فصل پایانی برآیند بحث را روشن می‌کند.[۱]
پانويس