شرف العقل و ماهيته
شرف العقل و ماهيته، از آثار زاهد، واعظ، محدّث، متکلم، فقیه و صوفی بصرى قرن سوم هجری قمری، ابوعبدالله حارث بن اسد مُحاسِبی مشهور به حارث بن اسد محاسبی (165-243ق)، به بررسی معانی و جایگاه عقل میپردازد و آن را غریزه میشمارد و ارتباطش را با خدای متعال و نفس انسان توضیح میدهد. در پایان این کتاب، رسالهای از متکلم، فقیه شافعی و صوفی ایرانی قرن پنجم هجری قمری، محمد بن محمد غزالی طوسی معروف به ابوحامد غزالی (450- 505ق)، در همین موضوع ضمیمه شده است. پژوهشگر معاصر، مصطفی عبدالقادر عطا این دو رساله را تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوعبدالله محاسبی و ابوحامد غزالی را معرفی کرده ولی توضیحی درباره روش اثر حاضر مطرح نکرده است.
| شرف العقل و ماهيته | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حارث محاسبی، حارث بن اسد (نويسنده)
غزالی، محمد بن محمد (نویسنده) عطا، مصطفی عبدالقادر (محقق) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1406ق - 1986م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| موضوع | حارث محاسبی، حارث بن اسد، 165 - 243ق. - نظریه درباره عقل - عقل (اسلام) |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م3ش4 216/15 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- مصطفی عبدالقادر عطا، با تأکید بر آنکه «شرف العقل و ماهيته» رساله کوچکی است و ابوعبدالله محاسبی، از ماهیت عقل و شروط عاقل و اخلاق عاقلان در ارتباط با خدا و منازل عقل و دسیسههای نفس و چند مسأله دیگر سخن گفته، افزوده است:
- این موضوعی است که او برای اولین بار وارد بحث از آن شده و هیچ دانشوری قبل از او چنین مبحثی را مطرح نکرده است.
- به نظرم رسید که تحقیق ابوحامد غزالی در این موضوع را نیز به مباحث محاسبی، ضمیمه کنم زیرا فواید و آرای جدیدی دارد و غزالی آن را در کتاب إحياء علوم الدين بیان کرده و از جمله به میزان تفاوت نفوس در زمینه عقل پرداخته و نواقص رساله محاسبی را تکمیل کرده است.
- در تحقیق رساله محاسبی بر نسخه تحقیقشده استاد دانشمندم عبدالقادر عطا اعتماد کردم. [۱]
ساختار و محتوا
- این اثر شامل دو رساله مختصر، در شناسایی منزلت نیروی خِرَد انسان و پیوند آن با خدای سبحان و نفوس آدمیان است. ابوعبدالله محاسبی، سخنش را با پاسخ به پرسش از چیستی عقل آغاز کرده است. [۲]
نمونه مباحث
- محاسبی: چه زمانی انسان در ارتباط با خدا، عاقل نامیده میشود؟ هنگامی که مؤمن و خائف از خدای عزیز و جلیل باشد.... [۳]
- ابوحامد غزالی: اثبات شرافت عقل، دشوار نیست زیرا ارزشمندی علم نیز بهوسیله عقل آشکار میشود و... [۴]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.