شرح گلشن راز (سبزواری)
شرح گلشن راز، در قرن سيزدهم هجرى، به دست يكى از عارفان و حكيمان عهد قاجار، به نام ملا محمد ابراهيم سبزوارى، معروف به وثوق الحكماء كه از شاگردان حاجى ملا هادى سبزوارى است، به رشته‌ى تحرير درآمده است. شارح، در اين شرح، از افادات استاد خويش بهره برده است.
| شرح گلشن راز (سبزواری) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سبزواری خراسانی، ابراهیم (نویسنده) |
| ناشر | نشر علم |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-405-765-6 |
| موضوع | شبستری، محمود بن عبدالکریم، 687 - 720ق. گلشن راز - نقد و تفسیر
شعر عرفانی - قرن 8ق. - تاریخ و نقد شعر فارسی - قرن 8ق. - تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
بنا به احتمالى كه بعضى از بزرگان داده‌اند، اين شرح در 28 شعبان 1353 به انجام رسيده و به سال 1330 در تهران در 414 صفحه به چاپ رسيده است. بنا به گفته استاد غلام‌رضا كيوان سميعى در «مفاتيح الاعجاز»، صفحه 81: «اين شرح، التقاطاتى چند از كتب مرحوم حاج ملا هادى سبزوارى است».
شارح، اين شرح را به زبان فارسى نوشته و به فرمايش خودش: «به واسطه خواهش دوستى عزيز الوجود، در صدد تدوين بعضى از معانى مخفيه او به جهت ايضاح برآمده... و مشتمل بر بسيارى از آيات و احاديث و كلام عرفا و حكمايى كه كلام گهربار ايشان در هر بيان باشد، چون ملح در طعام است».
اين شرح، آكنده از كلمات و تركيبات عربى است. شيوه كار شارح چنين است كه يك مصرع از گلشن راز را ذكر مى‌كند، آن‌گاه با كمك گرفتن از آيات و روايات و كلام عرفا و حكما به توضيح واژه‌ها و تركيبات آن مى‌پردازد و سپس به سراغ مصرع ديگر مى‌رود و با همين شيوه ادامه مى‌دهد. به نمونه‌اى از كار وى توجه كنيد:
اگر خواهى كه گردى مرغ پرواز
و از آن راهى كه هبوط نموده‌اى، صعود كنى و به آشيانه اصلى خود برسى، بمير اى دوست تا يابى رهايى؛ كما قيل:
| مرغان زآشيانه برون اوفتاده‌ايم | گم كرده‌ايم ما ره گلزار خويش را |
شرطش، چنان‌كه خودشان مى‌فرمايند، اين است كه:
جهان جيفه پيش كركس انداز
چنان‌كه نبى ختمى(ص)، در حقش فرموده‌اند: «الدنيا جيفة و طالبها كلاب».
بيت:
| هست دنيا مثال مردارى | طالبانش مثال سگ باشند |
لذا قال مولانا على(ع) فى ذم ابناء الدنيا: «انما اهل الدنيا كلاب عاوية و سباع ضارية يهر بعضها ببعض»».
كتاب، توسط دكتر پرويز عباسى داكانى، تصحيح و مقدمه‌نگارى و تعليقه‌نگارى شده است. پاورقى‌ها، به ذكر اختلاف نسخ اختصاص يافته است. فهرست محتويات، در آغاز كتاب و فهرست‌های «اسامى»، «آيات»، «احاديث» و «اشعار» در پايان آن قرار گرفته است.