شرح کبير انقروی بر مثنوی معنوی مولوی
شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی، تألیف رسوخ‌الدین اسماعیل انقروی، از زبده‌ترین مشایخ طریقت مولویه قرن یازدهم که این کتاب را به زبان ترکی نگاشته و دکتر عصمت ستارزاده آن را در پانزده جلد به زبان فارسی ترجمه کرده است.
| شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی مولوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انقروی، اسماعیل (نویسنده)
مولوی، جلال‌الدین محمد (نویسنده) ستارزاده، عصمت (مترجم) |
| ناشر | نگارستان کتاب |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1388ش. |
| چاپ | چاپ یکم |
| موضوع | مولوی، جلال‌الدین محمد بن محمد، 604 - 672ق. مثنوی - نقد و تفسیر شعر فارسی- قرن 7ق. - تاریخ و نقد |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 15 |
| کد کنگره | /م6م8 / 5301/8 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انقروی کوشیده است تمام دیباچه و یکایک ابیات مثنوی را ذکر و شرح کند. روش او اغلب به این ترتیب است که هر بیت يا ابیات را در دو قسمت توضیح می‌دهد. ابتدا، معنی واژه به واژه و به اصطلاح تحت اللفظی عبارات را برای مخاطبان تُرک زبان انجام می‌دهد که در واقع بازنویسی نظم به نثر ترکی بوده است. این قسمت که چندان مورد نیاز فارسی زبانان نیست، به فارسی نیز ترجمه شده است. در ادامه، به شرح و تفسیر همان ابیات می‌پردازد که اين بخش بیشتر با عبارات یعنی، ماحصل، تقدیر کلام و... آغاز می‌شود. در حقیقت جوهرۀ اصلی کار وی در اين قسمت نمایان می‌گردد که در آن معانی و مفاهیم رمزی و تأویلی و تمثیلی و نکات عرفانی ابیات را عالمانه بیان و تفسیر می‌کند و در این قسمت است که ابیات مثنوی را با آیات قرآن، احادیث نبوی، حکایات و روایات بزرگان شریعت و طریقت، ضرب‌المثل‌ها و اشعار عربی و فارسی و ترکی می‌آراید، شرح می‌دهد و بر جسته می‌کند.
او در شرح داستان‌های رمزی و تمثیلی می‌کوشد تا جزئیات داستان را بر مذاق تأویلات صوفیانه و عارفانۀ خود و طریقت مولویه توجیه کند و همچنین عبارات و ترکیبات عربی را به رسم ادیبان علم صرف و نحو تجزیه و تحلیل می‌کند و نقش دستوری و مشتقات هرکلمه را نشان می‌دهد و نیز لغات و اصطلاحات عرفانی، فلسفی، فقهی، کلامی، طبی و جغرافیایی مثنوی را به فراخور حال توضیح می‌دهد.
شارح در آغاز، کتاب‌هایی با موضوعات حدیثی، تفسیری، کلامی، فلسفی، عرفانی، و فقهی را نام می‌برد که به عنوان منابع در این تحقیق استفاده کرده و از خواننده می‌خواهد جهت اطلاع بیشتر به آنها مراجعه کند؛ اما در متن کتاب منابع و مأخذ کلام خود را مشخص نکرده و همچنین از دیگر آثار مولانا، مانند فیه مافیه و غزلیات و کتاب‌هایی که معمولا به عنوان منابع مثنوی محسوب می‌شود، مانند آثار سنایی، عطار و غزالی هیچ گاه یادی نکرده است.[۱]
ستارزاده به تشویق مرحوم محمد عباسی به ترجمه تفسیر انقروی بر مثنوی معنوی که شامل شش دفتر که هر دفتر آن شامل سه جزء می‌باشد، همت گماشت و پس از بیست سال کار مداوم در سال 1366ش. ترجمه این اثر عظیم را به پایان رسانید. در سال 1350ش. که فقط دفتر اول این اثر به چاپ رسیده بود، ایشان موفق به دریافت جایزه بهترین کتاب سال شدند. در مدت 7 تا 8 سال، 4 دفتر این اثر در 12 مجلد به چاپ رسید، ولی متأسفانه به علت مشکلات عدیده موفق به چاپ دفتر پنجم و ششم نشد.[۲]
البته چاپ دیگر مجلدات این ترجمه سال‌ها پس از درگذشت خانم ستارزاده به درازا کشید؛ سرانجام در سال 1388ش چاپ تمام مجلدات آن در پانزده جلد به چاپ رسید.
روش مترجم در این ترجمه این بوده که اولا با رعایت اصل امانت سعی کرده عبارات و کلمات ترکی با مفهوم و معنای واقعی آنها، به جملات ساده و شیرین زبان فارسی نقل شود.
از طرف دیگر با اهتمام تمام روح کلام را در ترجمه فارسی آن کاملا حفظ کرده است.[۳]
پانویس
منابع مقاله
- پیشگفتار و مقدمه کتاب.
- عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.