شرح مشکلات الفتوحات المکیه
شرح مشكلات الفتوحات المكية، نوشته عبدالکریم جیلی (826-767ق) است و شرحی بر عبارات دشوار فتوحات مکیه اثر عرفانی ابن عربی (638-560ق) در باب پانصدوپنجاه‌ونه آن است. این اثر با مقدمه و تحقیق یوسف زیدان (1958م) نویسنده، مورخ و پژوهشگر مصرى چاپ شده است.
| شرح مشکلات الفتوحات المکیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زیدان، یوسف (نويسنده)
جیلانی، عبدالکریم بن ابراهیم (شارح) ابن عربی، محمد بن علی (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | الفتوحات المکیة. شرح |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | 1419ق - 1999م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
زیدان می‌گوید: جیلی (به‌ویژه در این شرح) تصوف را با نگاه فلسفی عمیق ممزوج کرده است و دیگرانی هم که پس از او آمده‌اند، اسلوب وی را دنبال نموده‌اند[۱].
باب پانصدوپنجاه‌ونه از فتوحات، در نگاه صوفیه نشانه‌ای از آیات نیکوی تصوف و گفتار جامعی از فتوحات مکیه یا به تعبیر ابن عربی «باب اسرار» است و وصایایی را با عنوان «في معرفة الأسرار و حقائق من منازل مختلفة» برای مرید سالک ارائه داده است. این باب، جداگانه با عنوان «وصایا» نیز عرضه شده است[۲].
در باب اسرار، مثال‌های رمزی و ایجاز لفظی به‌شدّت نمود دارد؛ مثلا آنگاه که ابن عربی می‌خواهد حال صوفی‌ای را که رو به‌سوی خدا آورده و از دنیا با همت خویش جدا گردیده و هیچ برای او نمانده جز خدا، توصیف نماید، تعبیر «طرق الباب» را به‌کار می‌گیرد و برای بیان حالت خالی نمودن دل از همه مشغولیت‌های دنیوی، رمز «فراق» را برمی‌گزیند[۳]؛ به‌خاطر این ویژگی اسرار و سایر ویژگی‌ها (که در مقدمه محقق ذکر شده)، جیلی به نوشتن این شرح همت گمارده؛ البته وی باب پانصدوپنجاه‌ونه از فتوحات را به‌طور کامل شرح نداده و تنها به شرح باب‌های ده‌گانه آغازین از باب الابواب یا باب الاسرار اکتفا کرده؛ شاید به اعتقاد وی همین مقدار برای سخن گفتن از جان اندیشه‌های ابن عربی و همه دیدگاه‌های مهم وی (با قطع نظر از تقید دقیق به الفاظ) کافی بوده است[۴].
یوسف زیدان نیز با تحقیق خود، نسخه‌های خطی را گرد آورده، آن‌ها را توصیف کرده، با هم مقابله نموده و بهترین عبارت‌ها را از هر نسخه‌ای برگزیده، نشانی آیه‌های قرآنی و حدیث‌های نبوی را ذکر کرده و در پایان، کشافی برای آن‌ها، اعلام، اصطلاح‌ها و قافیه‌ها نوشته است[۵].
پانویس
منابع مقاله
تمهید و مقدمه محقق.