شرح روان مرزباننامه
شرح روان مرزباننامه شرح و بازخوانی ناصر زاغری تفرشی (متولد 1352ش) بر ترجمه فارسی سعدالدین وراوینی (قرن 7ق) از «مرزباننامه» اصلی نوشته مرزبان بن شروین. این اثر با هدف ارائه متنی قابل فهم و روان از یکی از متون فنی و دشوار نثر کلاسیک فارسی، با شیوهای نوین در توضیح واژگان و عبارات، تدوین شده است.
| شرح روان مرزباننامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | زاغری تفرشی، ناصر (شارح) وراوینی، سعدالدین (مترجم اصلی) |
| ناشر | صفی علیشاه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1404ش |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-5626-09-7 |
| موضوع | مرزباننامه -- نقد و تفسیر؛ نثر فارسی -- قرن 7ق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 5198/و4ش4 1404 |
ساختار
کتاب شامل یک مقدمه از شارح، پیشگفتار و متن اصلی در نه باب است که هر باب حاوی چندین داستان حکمی و اخلاقی میباشد.
گزارش کتاب
«شرح روان مرزباننامه» اثر ناصر زاغری تفرشی، شرحی است بر ترجمه فارسی کهن و مصنوع سعدالدین وراوینی از کتاب اصلِ «مرزباننامه» که آن را مرزبان بن شروین به زبان طبری تألیف کرده بود. این شرح با هدف رفع دشواریهای زبانی و درک آسانتر یکی از شاهکارهای نثر فنی قرن هفتم هجری، ارائه شده است. شارح در مقدمه به معرفی «مرزباننامه»، نویسنده اصلی (مرزبان بن شروین)، مترجم (سعدالدین وراوینی)، سبک نثر کتاب و تاریخچه تصحیحهای مختلف آن میپردازد. وی با نقد این دیدگاه رایج که نویسنده را مرزبان بن رستم میدانند، بر اساس اشارات خود وراوینی، مرزبان بن شروین را نویسنده اصلی معرفی میکند و احتمال میدهد که زمان تألیف اثر به دوره پیش از اسلام و عصر خسرو انوشیروان بازگردد.
شیوه کار شارح در این کتاب، رویکردی متفاوت از شرحنویسیهای مرسوم است. به جای آوردن شرح و معانی واژگان در پاورقی یا انتهای کتاب، متن اصلی «مرزباننامه» و شرح آن به صورت پیوسته و پشت سر هم آورده شده است. پس از هر قطعه از متن اصلی که با اعرابگذاری دقیق همراه است، معنی واژگان دشوار متناسب با سیاق جمله ذکر میگردد و سپس در بخش شرح، ترجمه تحتاللفظی و مفهوم کلی جمله در پرانتز ارائه میشود. این روش دسترسی سریع و آسان خواننده به معنی واژهها و درک مفهوم جملات را فراهم میسازد.
متن اصلی شرحشده شامل نه باب است: باب اول در تعریف کتاب و اسباب تألیف آن. باب دوم در ملک نیکبخت و وصایای او به فرزندان. باب سوم در ملک اردشیر و دانای مهرانبه. باب چهارم در دیو گاوپای و دانای دینی. باب پنجم در دادمه و داستان. باب ششم در زیرک و زروی. باب هفتم در شیر و شاه پیلان. باب هشتم در شتر و شیر پرهیزگار. باب نهم در عقاب و آزادچهره و ایرا. در مجموع این ابواب، شصت داستان پندآموز و عبرتانگیز از زبان حیوانات روایت میشود که بازتابدهنده شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی دوره نویسنده و نیز حاوی مضامین اخلاقی، حکمت عملی و تأثیرپذیرفته از اندیشههای زهدگرایانه پیش از اسلام است. شارح در تحلیل خود، نثر وراوینی را نمونه اعلای نثر فنی و شاعرانه میداند که در آن لفظ بر معنی غلبه دارد و با کاربرد گسترده آرایههای ادبی مانند جناس، تشبیه، استعاره و نیز استفاده از اشعار و امثال، متنی بسیار مصنوع و زیبا پدید آورده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات