شرح المقدمة الکافیة في علم الإعراب
شرح المقدمة الكافية في علم الإعراب، شرحی است که جمال‌الدین ابوعمرو عثمان بن حاجب (متوفی 346ق) بر مقدمه کتاب «الكافية» خود نوشته و با تحقیق جمال عبدالعاطی مخیمر منتشر شده است.
| شرح المقدمة الکافیة في علم الإعراب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حاجب، عثمان بن عمر (نويسنده) مخیمر احمد، جمال عبد العاصی (محقق) |
| ناشر | مکتبة نزار مصطفی الباز |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1418ق - 1997م |
| چاپ | 1 |
| شابک | - |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
«الكافية» که نام کامل آن، «كافية ذوي الأرب في معرفة كلام العرب» است[۱]، یکی از مهم‌ترین آثار ابن حاجب است که بیشترین شهرت وی، مدیون این اثر اوست. این کتاب، مقدمه مختصری است در نحو که بسیاری از دانشمندان، به فارسی و عربی بر آن شرح نوشته و عده‌ای آن را مختصر کرده‌اند که خود ابن حاجب نیز از جمله آنهاست و در اثر حاضر، این کتاب را شرح کرده است[۲].
آنچه باعث اهمیت و امتیاز شرح حاضر بر سایر شروح این کتاب می‌شود، این است که این اثر، نخستین و موثق‌ترین شرحی است که بر این کتاب، نوشته شده است؛ زیرا ابن حاجب آن را بر اساس احکام و قواعد کتاب خود نوشته و ابهامات و غموضی که خود بدان اشراف داشته را توضیح داده و تشریح کرده است و جای تعجب نیست که این شرح، یکی از اولین و اصلی‌ترین منابعی است که مفسران «الكافية»، پس از او، بدان تکیه و اعتماد کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که در شروح خود، به نقل از تعلیلات و ترجیحات این شرح پرداخته و اقوال متقدمینی که در آن اختیار شده و توجیهات آن را، پذیرفته و نقل کرده‌اند و در بسیاری موارد، از سخنان و نظرات منحصربه‌فرد او که اکثر نحویون با آن مخالف بودند، پیروی کرده‌اند[۳].
طریقه شرح بدین صورت است که صفحات کتاب، به سه قسمت تقسیم شده است: در قسمت بالا، متن اصلی کتاب قرار گرفته و در قسمت وسط، به شرح قسمت‌هایی از آن به‌صورت «قوله إلخ...» پرداخته شده و در پایین صفحه، توضیحات محقق آمده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محقق و متن کتاب.
- بی‌نام، «الكافية (في علم النحو) و الشافية (في علمي التصريف و الخط)»، برگرفته از دانشنامه تخصصی کتاب‌شناسی و زندگی‌نامه ویکی‌نور
- احمدی، آصفه؛ افتخاری، طاهره؛ معدلی، هاجر؛ نافلی، مریم، «کتاب‌شناسی موضوعی: کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی الكافية و الهداية (1)، معرفی و نقد»، پایگاه مجلات تخصصی نور، آینه پژوهش، آذر و دی 1388- شماره 119.