سیه بر سفید
سیه بر سفید، اثر عارف نوشاهی (پاکستانی معاصر)، مجموعهای از گفتارها و یادداشتهای مؤلف در زمینۀ کتابشناسی و نسخهشناسی است که در واقع خاطرات نیمه فرهنگی - علمی نویسنده در طول سالهای 1974- 2007م را دربر میگیرد که عمدتاً بر روی نسخههای خطی متمرکز است.
| سیه بر سفید | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوشاهی، عارف (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | مجموعه گفتارها و یادداشت ها در زمینه کتابشناسی و نسخه شناسی |
| ناشر | مرکز پژوهشی ميراث مکتوب |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-203-020-7 |
| موضوع | نسخه شناسی - مقالهها و خطابهها - نسخههای خطی - پاکستان - نسخههای خطی - مقالهها و خطابهها - نسخههای خطی - هند |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن9س9 105 Z |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب پس از «پیشگفتار مؤلف»، در پنج بخش اصلی به همراه نمایههای انتهایی تنظیم شده است.
گزارش محتوا
بخش اول: نسخهشناسی و فهرستها؛ این بخش با مبحث «خزانه کتب و نسخ بهدستآمده مخدوم محمد هاشم تتوی» آغاز میشود که به معرفی آثار مخدوم محمد هاشم تتوی میپردازد؛ این آثار بر اساس موضوعاتی چون فقه، حدیث، تفسیر، سیره، عقاید، اصول فقه کتب مشایخ از اهل تصوف و لغت دستهبندی شدهاند. این فهرست موضوعی شامل ۳۰۷ کتاب و رساله در حال تألیف است که نسخههایی از آنها در دسترس نویسنده بوده است.
بخش دیگر این قسمت به «فهرست کتابهای مطلوب هنری ایلیوت» اختصاص دارد که فهرست کتابهای تاریخی مورداستفاده وی را در بر میگیرد. این فهرست شامل اسامی کتابها، نویسندگان و دیگر جزئیات برای تدوین تاریخ هند است. در ادامۀ این بخش، فهرست کتابخانههایی چون کتابخانه راجه الور و فهرست کتابهای وقفی ملا فیروز بمبئی معرفی شدهاند. همچنین، این بخش به نسخههای خطی پاکستان در لاهور و اطراف آن، شامل مجموعههایی چون «مجموعه خلیل الرحمن داودی»، «نسخههای جامی پنجاب و پسر رشید او»، «باقیات کتابخانه حکیم علوی خان، کراچی»، «مخطوطات کراچی» و «نسخههای خطی روستاهای پاکستان» اختصاص دارد. در انتهای این قسمت، وضعیت نسخههای خطی در هندوستان، افغانستان، ایران و ترکیه نیز مورد بررسی قرار گرفته است[۱].
بخش دوم: متنشناسی (درباره آثار خطی)؛ این بخش شامل معرفی و توضیح آثار و شرححال مؤلفین نظیر «تحفۀ الپنجاب»، «نشاةالقدس و شیخ سعدالدین احمد انصاری کابلی»، «معمای حلنشده یک شرح دیوان حافظ»، «مجموعه آثار علیاکبر باخرزی»، تلخیص سیر العارفین، سرگرمی تاریخگویی و «ترجمه فارسی مجالس النفایس» است. یکی از موضوعات کلیدی این بخش، شرح وضعیت نسخههای خطی فارسی در پاکستان و نقشی است که نویسنده در تألیف و تعمیم فهرست مشترک نسخههای خطی فارسی پاکستان بر عهده داشته است[۲].
بخش سوم: خاطرهها و نکتههایی در نسخهشناسی؛ این بخش شامل یادداشتهای شخصی و حرفهای در حوزه نسخهشناسی است از جمله «واقعات و نکتههای چند در باب کتابشناسی، کتابدوستی و کتابنویسی دو عالم ربانی شبهقاره از کتاب زادالمتقین» که به تاریخچۀ تقسیمات شبهقاره و موضوعات مرتبط با کتابشناسی میپردازد. همچنین، نکاتی نظیر «ضرورت تدوین فهرست صورتها و نشانهای مواهب و سجعها»، «انتقال کتابخانۀ نوشاهیه از روستا به شهر» و «کاتبان نوشاهی و آثار خطی نو شاهیان» «حکم شرعی خرید نسخ غارت شده»، «آفتزدایی نسخهها با حرارت آفتاب»، فهرست آرمانی نسخههای فارسی جهان، بازار صحافان لاهور در قرن 11ق، زنان نسخه فروش، مواد گیاهی جادویی برای نگهداری اوراق خطی، تعبیر نامه لوازمالتحریر، تقلید و نظیرهسازی گلستان سعدی در شبهقاره، مبدا برای تاریخ تالیف در کتب مسلمانان، تحریف نسخ به دست مکتبداران، چند کتاب چاپی در زمینه نسخهشناسی، اصطلاحات نسخهشناسی و کتابشناسی و برخی شواهد و اشعار در این زمینه، در این قسمت آمده است[۳].
بخش چهارم: دیدار با نسخه داران، نسخهشناسان و خوشنویسان؛ این بخش به شرح دیدارهای نویسنده با متخصصان و فعالان حوزۀ نسخ خطی میپردازد. این دیدارها شامل گفتگوهایی با افرادی چون «احمد حسین قریشی قلمکاری»، «نجیب ماهر هروی»، «محمدابراهیم خلیل» و «حافظ محمد یوسف سدیدی»، ایرج افشار، عبدالحسین حائری، محمدتقی دانشپژوه، احمد منزوی و غلامحسین امیرخانی بوده و حول محور نسخ خطی، کتابداری و خوشنویسی است[۴].
بخش پنجم: از میان نامههای نسخهشناسان معاصر؛ این بخش شامل مجموعهای از مکاتبات نسخهشناسان معاصر است. این نامهها شامل نامههای احمد منزوی به همکارانش در اسلامآباد، نامههای خطاب به احمد منزوی (از اشخاصی نظیر ایرج افشار و محمدتقی دانشپژوه) و نامههایی که به طور مستقیم خطاب به عارف نوشاهی (از افرادی چون ایرج افشار، محمدتقی دانشپژوه و احمد منزوی) نوشته شدهاند، است[۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.