سفرنامه ابن جبیر
سفرنامه ابن جبیر، ترجمه‌ای فارسی به قلم واژه‌شناس، فرهنگ‌نویس، نویسنده، ویراستار و مترجم معاصر ایرانی، پرویز اتابکى (1307-1383ش)، از کتابی عربی به نام رسالة اعتبار الناسك في ذكر الآثار الكريمة و المناسك، مشهور به رحلة ابن جُبير، از آثار محدث، فقیه، سیاح، نویسنده و شاعر عرب اندلسى قرن ششم و هفتم هجری قمری، ابوالحسن محمد بن احمد بن جبیر ک‍ن‍ان‍ی ان‍دل‍س‍ی ب‍ل‍ن‍س‍ی، معروف به ابن جُبَیر (540-614ق)، است که در آن، گزارش‌هایی روزانه از چگونگی مسافرت او به سرزمین‌های اسلامی (مکه، مدینه، کوفه، حله، بغداد، تکریت، موصل، نصیبین، حلب، حمص، دمشق، صور و...) از سال 578 تا 581ق، بیان می‌شود.
| سفرنامه ابن جبیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن جبیر، محمد بن احمد (نويسنده)
اتابکی، پرویز (مترجم) رایت، ولیام (مصحح) |
| ناشر | آستان قدس رضوی. مؤسسه چاپ و انتشارات |
| مکان نشر | ایران - مشهد مقدس |
| سال نشر | 1370ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | سفرنامه‌ها - کشورهای اسلامی - ابن جبیر، محمد بن احمد، ۵۴۰ - ۶۱۴ق. - سفرها - کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت -- قرن 14ق. - کشورهای اسلامی - سیر و سیاحت - خاطرات |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 35/57 /الف2ر3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
درباره ترجمه
ازآنجاکه چند نسخه از متن اصلی عربی این اثر، به نام رحلة ابن جبير و رحلة ابن جبير (تحقیق حسین انصار) و تذکرة بالإخبار عن اتفاقات الأسفار، قبلاً معرفی شده است، در اینجا ترجمه حاضر و ویژگی‌های آن شناسانده می‌شود.
- ناشر در ابتدای این اثر، برای آشنایی با مترجم دانشور، خلاصه‌ای از زندگی، تحصیلات و اسامی آثار و افتخارات علمی پرویز اتابکى را آورده است[۱].
- هرچند در صلاحیت علمی مترجم، شکی نیست، ولی داوری تفصیلی درباره میزان موفقیت او در ترجمه حاضر، برعهده صاحب‌نظران است.
داوری اجمالی
- برای آشنایی با چگونگی ترجمه در این کتاب، به مقایسه قطعه‌ای از متن اصلی با برگردان فارسی می‌پردازیم:
- متن اصلی:
«فكانت مدة مقامنا من لدن خروجنا من غرناطة إلى وقت إيابنا هذا عامين كاملين و ثلاثة أشهر و نصفا و الحمد لله رب العالمين»[۲].
- ترجمه پرویز اتابکى:
«مدت سفر و توقف‌های ما از زمانی که از غرناطه بیرون رفتیم تا هنگامی که به آنجا بازگشتیم، دو سال تمام و سه ماه و نیم بود؛ و الحمد لله ربّ العالمين»[۳].
- مقایسه و انتقاد:
این ترجمه، وفادار به متن اصلی، رسا و شیوا است و اشکالی در آن یافت نشد، جز اینکه مترجم، جمله اخیر را ترجمه نکرده است. به نظر می‌رسد این انتقاد وارد نیست؛ زیرا برخی از جملات عربی مانند «بسم الله الرحمن الرحيم» و «الحمد لله ربّ العالمين» و «سلام عليكم»، آن‌قدر آشناست و در زبان فارسی چنان بومی شده است که همه معنایش را می‌دانند و به هیچ ترجمه‌ای نیاز نیست.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- ابن جبیر، «رحلة ابن جبير»