ریاض المؤمنین (ترجمه و شرح صحیفه سجادیه)
ریاض المؤمنین، شاه محمد بن محمد دارابی اصطهباناتی (حدود ۱۱۳۰- شیراز) (1147-1027ق)، ترجمه و شرحی بر دعاهای «صحیفه سجادیه» است که به تبیین مفاهیم عرفانی، اخلاقی و لغوی کلام امام سجاد(ع) میپردازد. در حقیقت این اثر، تقریر و تحریری دیگر به زبان فارسی از شرح عربی مصنف، به نام رياض العارفين في شرح صحيفة سيد الساجدين با برخی اضافات است[۱].
| ریاض المؤمنین (ترجمه و شرح صحیفه سجادیه) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دارابی، محمد بن محمد (نويسنده)
فاضلی، علی (محقق) علی بن حسین(ع)، امام چهارم ( نویسنده) |
| عنوانهای دیگر | (ترجمه و شرح صحیفه سجادیه) ** ریاض المومنین (ترجمه و شرح صحیفه سجادیه) |
| ناشر | عادل عبدالجلیل بترجی |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1402ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-6737-96-6 |
| موضوع | علی بن حسین(ع)، امام چهارم، 38 - 94ق. صحیفه سجادیه - نقد و تفسیر - دعاها - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1402 3022ص8ع 267/1 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
انگیزه اصلی مؤلف، اصلاح تحریفات و غلطهای موجود در نسخههای رایج و ارائه ترجمهای دقیق و روشن به زبان فارسی برای فارسیزبانان بوده است. مؤلف در مقدمه تصریح میکند که چون در نسخههای صحیفه سجادیه اختلافات و غلطهای بسیاری راهیافته بود، وی بر آن شد تا با استناد به نسخهای معتبر، شرحی به زبان فارسی بنگارد تا معضلات نسخه و پیچیدگیهای کلامی و ترکیبات نحوی را برای طالبان علم روشن سازد؛ او این اثر را در سال ۱۱۱۴ق به شاه سلطان حسین صفوی اهدا کرده است[۲].
ساختار
کتاب در یک مجلد تدوین شده و شامل پنجاه و چهار دعاست که ترجمه و شرح هر دعا، همراه آن آمده است. در پایان نیز ترجمه و شرح دعاهای ایام هفته ذکر شده است.
سبک نگارش
- پرهیز از تکلفات منشیانه: نگارش کتاب بهگونهای است که بهجای دقتهای صرفاً لفظی، بر بیان حاصل معنا و مقصود دعا تمرکز دارد[۳].
- تحلیل لغوی و ادبی: مؤلف به بررسی دقیق ریشه کلمات، وجوه اعرابی و ترکیبات نحوی برای فهم بهتر متن میپردازد[۴].
- رویکرد استدلالی و کلامی: در کنار ترجمه، به تبیین مبانی اعتقادی و معارف بلند الهی موجود در دعاها با استفاده از اصول معقول و منقول توجه شده است[۵].
اهمیت شرح یا ترجمه
استناد به نسخه معتبر: این شرح بر پایه نسخه «امّ النسخ» متعلق به شیخ بهایی تدوین شده که از نظر صحت متن از اعتبار بسیار بالایی برخوردار است[۶].
- دقت در انتقال مفاهیم: به گفته محققان، هرچند برخی فقرات ترجمه، سلیس نیست و بعضی از عبارتهای آن پیچیدگی و ابهام دارد و برخی از مواضع آن، همچون شرح عربیاش خالی از اشکال نیست، ولی مؤلف در بسیاری از موارد توانسته است مقصود اصلی کلام امام(ع) را با دقتی فراتر از ترجمههای معمول درک و به فارسی منتقل کند[۷].
- رفع ابهامات متون پیشین: این اثر با ارائه توضیحاتی روشن، گرههای کور و ابهامات موجود در برخی فقرات صحیفه را که در سایر شروح مغفول مانده بود، گشوده است[۸].
نوع شرح یا ترجمه
این اثر از نوع شرح و ترجمه توضیحی است که در آن مؤلف ابتدا بخشی از کلام معصوم(ع) را ذکر کرده و بلافاصله به ترجمه و تبیین آن به فارسی میپردازد. به عنوان نمونه، در روضه اول پس از ذکر عبارت «الحمدلله الأول»، مؤلف ابتدا معنای کلی آن را بیان کرده، سپس بهتفصیل درباره معنای «اولیات» خداوند و تفاوت آن با مفاهیم زمانی و رتبهای سخن میگوید و در نهایت مباحث نحوی و لغوی کلمه را بررسی میکند. مهمترین ویژگی این شیوه، پیوند ناگسستنی میان متن اصلی و توضیحات شارح است که مانع از تشتت ذهنی خواننده در فهم دعا میشود[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.