رياض العلماء و حياض الفضلاء (ترجمه ساعدی)
رياض العلماء و حياض الفضلا، كتابى است نوشته ميرزا عبدالله افندى (متوفاى بين سال‌هاى 1120-1130ق) در موضوع شرح حال علما، از عصر غيبت تا زمان مؤلف كه به قلم محمدباقر ساعدى، به فارسى روان ترجمه شده است.
| رياض العلماء و حياض الفضلاء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | افندی، عبدالله بن عیسی‌بیگ (نویسنده) ساعدی خراسانی، محمدباقر (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | رياض العلماء و حياض الفضلاء. فارسی |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنياد پژوهشهای اسلامى |
| مکان نشر | مشهد مقدس - ایران |
| سال نشر | 1389 ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-964-971-349-6 |
| موضوع | افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، 1066؟ - 1130ق. - سرگذشت‌نامه شیعه - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 6 |
| کد کنگره | BP 55/2 /الف7 ر9041 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
از جمله فوائدى كه از مراجعه به اين كتاب ارزشمند به دست مى‌آيد، آشنايى با نسخه‌ها و مخطوطات موجود از مؤلفات عربى و فارسى است كه در عصر نویسنده در كتابخانه‌هاى عمومى و خصوصى نگهدارى مى‌شده و مؤلف آنها را رؤيت نموده و از مشخصات كتاب‌شناسى و نسخه‌شناسى آنها در كتابش ياد كرده است. ازاين‌رو اين كتاب را مى‌توان به‌عنوان مأخذ و مصدرى ارزشمند و متقن در خصوص مباحث مربوط به كتاب‌شناسى و نسخه‌شناسى تلقّى كرد؛ زيرا در واقع نگاشته مورد بحث مى‌تواند از جهتى فهرستى از نسخه‌هاى خطى كتابخانه‌هاى عمومى و خصوصى عصر مؤلف باشد. مجموع اين نسخه‌ها كه افندى معرفى كرده است بيش از هزار و اندى است كه در پايان دوره ترجمه رياض، تحت عنوان «فهرست نسخه‌هاى خطى» كه وصف آنها در اين كتاب آمده، معرفى خواهد شد. بر اين اساس و به دليل اهميت و فوائد بى‌شمارى كه در اين كتاب مشهود است، بنياد پژوهش‌هاى اسلامى به ترجمه و تحشيه و تعليق آن به زبان فارسى دست يازيد و از مترجم محترم كه تجربه ترجمه «روضات الجنات» را نيز دارند تقاضاى انجام دادن اين كار فرهنگى را كرده است.[۱]
قرار است كه ترجمه مجلدات متن عربى رياض بر اساس چاپ تصحيح‌شده سيد احمد حسينى (اشكورى) با شماره مسلسل منتشر شود و در مجلدى جداگانه تعليقاتى پيرامون لغزش‌هاى تاريخى، رجالى و كتاب‌شناسى مؤلف فراهم آيد و همراه با فهرست‌هاى هشت‌گانه عرضه شود[۲]
گفتنى است مترجم در سال 1383ش، رخت به علم باقى كشيد و با كمال تأسف امكان تحقق وعده يادشده در چاپ اوّل فراهم نيامد[۳]
مترجم پس از ترجمه جلد اول، به جاى مقدمه، اقدام به ترجمه احوال مؤلف نموده و توضيحات لازم را ذيل معرفى كتاب «رياض» در بخش آثار مؤلف ايراد كرده است. گفتنى است قبلا شرح حال كاملى از سوى آيت‌الله مرعشى به نام «زهر الرياض» نوشته شده و منضم به جلد اول كتاب عربى به چاپ رسيده بود و مترجم نيز اين رساله را كه به عربى بوده، اصل كار خويش قرار داده و مطالبى را كه خود تهيه كرده، بدان افزوده است.[۴]
وى همچنين از مقدمه سيد احمد حسينى اشكورى بر اصل كتاب نيز استفاده كرده و مطالبى را علاوه بر آنچه كه خود به‌مناسبت‌هايى در ذيل پاره‌اى از ترجمه‌ها آورده، از ايشان هم در پاورقى اين ترجمه به‌عنوان «پاورقى» يادآور شده است.[۵]
مطالب كتاب، در شش جلد تنظيم شده و در ابتداى آن، مقدمه‌اى از ناشر و مترجم، افزوده شده است. در مقدمه ناشر، به موضوع و اهميت كتاب و نویسنده آن اشاره گرديده[۶]و در مقدمه مترجم، شرح حال مفصلى از نویسنده، ارائه گرديده است.[۷]
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده و نمايه آيات، احاديث، قوافى ابيات، كتاب‌ها، مكان‌ها و اشخاص مذكور در مجموعه، به‌همراه فهرست مآخذ و منابع، در انتهاى جلد ششم قرار گرفته است.
پاورقى‌ها توسط مترجم نوشته شده و در آنها علاوه بر ذكر منابع[۸]به توضيح و تشريح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.[۹]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.