رویدادنگار تاریخ ایران
رویدادنگار تاریخ ایران تألیف احسان یارشاطر، مترجم محمدحسین مرعشی؛ این رویدادنگار، اتفاقات مهم و عمده تاریخ و ماقبل تاریخ ایران را، از روزگاران کهن تا سال ۱۳۸۴ش (۲۰۰۵م)، ثبت کرده است.
| رویدادنگار تاریخ ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | یارشاطر، احسان (نویسنده) مرعشی، محمدحسین (مترجم) |
| ناشر | نامک |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۴۰۲ |
| شابک | 6ـ45ـ6670ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
گزارش کتاب
کرونولوژی تاریخ ایران یک گسترۀ فراگیر از تحولات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است که در مدت ده‌ها قرن شکل گرفته است و طی این روزگاران، این سرزمین به عنوان یک مرکز فرهنگی و تمدنی تأثیرگذار بر منطقه و جهان شناخته می‌شده است. احسان یارشاطر در این کتاب مدخل‌هایی را برگزیده که نشان‌دهندۀ نگاه او در شکل‌گیری حوزۀ تمدنی ایران است. او در تبیین تاریخ ایران تا انقلاب مشروطه برای تحولات سیاسی و دیپلماتیک اهمیت فراوانی قائل است؛ اما پس از آن به مردم و شخصیت‌های فرهنگی توجه بیشتری نشان می‌دهد.
زنده‌یاد احسان یارشاطر در مجلد سیزدهم ایرانیکا در بخش تاریخ ایران، مقاله‌ای با عنوان «رویدادنگار تاریخ عمومی ایران» را نگاشته است که این رویدادنگاری، تاریخ عمومی ایران را از صدهزار سال پیش (دوران پارینه‌سنگی) تا 2005 میلادی (ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد) دربر گرفته است. در این مقاله به رویدادهای سیاسی و اجتماعی و عمدتاً تاریخ معاصر ایران، حوادث انقلاب و تحولات آن و به‌ویژه ایران‌شناسان غربی و سیاحان خارجی ـ حدود دویست مدخل ـ از قرن پانزدهم تا قرن حاضر و آثار آنها توجه خاصی شده است.
این رویدادنگار در اصل بر اساس سال میلادی تنظیم شده است: پیش از تاریخ میلادی و پس از آن؛ اما در ترجمۀ فارسی، افزون بر تاریخ میلادی، تاریخ هجری قمری و هجری شمسی نیز به آن افزوده شده است.
تاریخ‌گذاری‌های این رویدادنگاری تا ابتدای هجرت، مطابق صورت اصلی آن، تاریخ میلادی است؛ اما از آغاز هجرت، در کنار تاریخ‌های میلادی، تاریخ قمری نیز بدان افزوده شده است. همچنین پس از فتح تهران به دست رضاخان، از تقویم هجری شمسی استفاده شده است که این کار به دلیل استفاده از این تاریخ‌گذاری در متون فارسی و اسناد انجام شده است.
در این تطبیق زمانی، از منابع مختلفی همچون «گسترش رده‌بندی تاریخ ایران» که خود نوعی رویدادنگاری تاریخ ایران به شمار می‌رود، گسترش رده‌بندی فارسی، گسترش رده‌بندی دین و... استفاده شده است.
در این رویدادنگار، چهره‌های سیاسی، شخصیت‌هایی مانند شاعران، نویسندگان، هنرمندان و همچنین ایران‌شناسان همراه با اشاره‌ای به آثار مهم آنها نیز یاد شده‌اند. در واقع این رویدادنگار دربردارندۀ تاریخچۀ توسعۀ ایران‌شناسی در سراسر جهان نیز می‌باشد.
گفتنی است در تعدادی از سال‌یابی‌ها مانند تاریخ زرتشت یا تاریخی که هخامنشیان از تقویم زرتشتی اقتباس کرده‌اند یا تاریخ مرگ مانی پیامبر، اختلاف وجود دارد. همچنین هر سال اسلامی در بیشتر موارد در دو سال متوالی مسیحی قرار می‌گیرد و برعکس؛ بدین سبب هرگاه ماه رویدادی مشخص نبوده است، برای سهولت کار، یکی از دو سال انتخاب شده، اما در صورت مشخص‌بودن ماه، تبدیل دقیق تاریخ انجام گرفته است؛ از این‌رو در برخی موارد ممکن است یک سال اختلاف دیده شود که به انتخاب سال اول یا دوم بستگی دارد.
فهرست رویدادهای سدۀ بیستم از جنبش مشروطه به بعد، به‌تدریج جزئی‌تر می‌شود. هیچ‌گونه مشخصۀ زیست‌نامه‌نگاری شخصیت‌های در قید حیات در این رویدادنگاری ذکر نشده است.[۱]
پانويس