رسوم دار الخلافة

رسوم دار الخلافة، اثر مورخ، ادیب، شاعر، صاحب دیوان انشاء و کاتب بغدادی، ابوالحسین هلال بن محسن بن ابی‌اسحاق ابراهیم صابی حرّانی مشهور به هلال صابی (359- 448ق)، در بررسی آداب، تشریفات، مراسم، القاب دولتی، حوادث و نامه‌نگاری‌های خلافت آل‌بویه؛ پژوهشگر معاصر، میخائیل عَوّاد کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی سودمند بر آن افزوده و شخصیت و آثار هلال صابی و همچنین ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده است.

رسوم دار الخلافة
پدیدآوران	صابی، هلال بن محسن (نويسنده) عواد، میخائیل (محقق)
ناشر	دار الآفاق العربية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1424ق - 2003م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ص2ر5 36/855 DS
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• هلال صابی، با تأکید بر شرافت و اهمیت خلافت، افزوده است: خلافت عباسی، آداب و رسوم و تشریفاتی دارد که بیشترش به بوته فراموشی سپرده شده است... پس تصمیم گرفتم این مطالب را گردآوری کنم تا برای فراموشکاران یادآوری و برای ناشیان آگاهی باشد.

من از جدم ابراهیم بن هلال (متولی دیوان انشاء در بغداد) سخنانی شنیدم که در آن زمان شخص دیگری چنین اطلاعاتی نداشت و اصطلاحاتش را نمی‌دانست....

• میخائیل عَوّاد گوید: هلال صابی کاتب یکی از بزرگترین وزیران آل‌بویه به نام ابوغالب محمد بن علی بن خلف ملقّب به «فخرالملک» بود و شاید کتاب «رسوم دار الخلافة» را در همین زمان که اشتغال به کتابت انشاء داشته، تألیف کرده باشد.

اسم کتاب

• منظور از «رسوم» در عنوان این اثر، عادات و آداب معاشرت و نیز تشریفات و مراسم سیاسی و رسمی دولتی و آئین‌های تجلیل و ... است.

ساختار و محتوا

• این اثر بدون تقسیم‌بندی خاصی، خوانندگان را با برخی از ویژگی‌ها و آداب خلافت آن دوره آشنا می‌کند. بعضی از مباحث مهمّ کتاب، عبارت است از: اوصاف و اخبار دارالخلافه عباسی در بغداد، آداب خادمان، قوانین دربانی و رسوم آن، معاشرت با خلیفه‌ها و لباس کسانی که بر آنان وارد می‌شوند، خلعت‌های تقلید، ولایت، تشریف و منادمه، چگونگی خطاب کردن خلیفه‌ها در کتاب‌ها و دعا کردن برای آنان و طبل زدن در هنگام نماز.

نمونه مباحث

• رسم و عادت چنین است که مردم در دارالخلافه عباسی ساکت شوند و هیچ صدایی، فریادی و همهمه‌ای از آنان شنیده نشود.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.