رساله عشق و عقل (تفضلی)
رساله عشق و عقل (معیار الصدق في مصداق العشق)، کتابی است از شیخ نجم‌الدین رازی (573-654ق) که به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی منتشر شده است. اساس کتاب بر پایه توضیحی است که یکی از دوستان مؤلف درباره شرح کمال عقل و کمال عشق و تضاد میان این دو خواسته است. نجم‌الدین رازی در این کتاب به بحث فلسفی پرداخته و به همه شبهات و اشکالات وارد پاسخ داده است.
| رساله عشق و عقل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نجم رازی، عبدالله بن محمد (نویسنده) تفضلی، تقی (مصحح) |
| ناشر | شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1381ش. |
| چاپ | چاپ چهارم |
| شابک | 964-445-364-6 |
| موضوع | عشق (عرفان) - متون قدیمی تا قرن 14
عقل - متون قدیمی تا قرن 14 نثر فارسی - قرن 7ق. فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن3ر5 / 286/9 BP |
مؤلف در کنار آثار عدیده‌ای که درباره مسائل عرفانی دارد، در کتاب حاضر، به پرسش‌های یکی از دوستانش پاسخ داده است. این پرسش‌های سه‌گانه عبارتند از: «آیا عشق و عقل آنگاه که به کمال خود می‌رسند، تضادی با هم دارند یا نه؟»، «چرا آنجا که عقل بیشتر و شریف‌تر است، عشق نیز ثابت‌تر و ظریف‌تر است (با عنایت به وجود سید کائنات)؟» و «آیا می‌توان گفت که عقل نه یک قسم، که شامل همه موجودات و محیط بر همه اقسام وجود است؟»[۱].
مؤلف در این کتاب، پس از تحریر محل نزاع و توجه دادن به معانی مشترک «عقل»، محدوده فعالیت‌های آن را مشخص می‌سازد و ساحت عشق را بسی فراتر از تنگنای عقل، معرفی می‌کند. آنگاه نسبت میان عقل بیشتر و عشق ظریف‌تر را با چشمداشتی به پیامبر(ص) برمی‌رسد و سپس به مخالفت عقلانی با نظریه وحدت عقل و عاقل و معقول می‌پردازد. وی در این رساله بر آن بوده تا در مقام بحث عقلانی (درباره موضوع مورد پرسش) به شیوه متکلمان و فلاسفه بحث کند و در مقام درک شهودی و بیان مکاشفات نیز همچون عارفی فلسفه‌ستیز و طبعاً با بهره‌گیری از واژگانی سرشار از استعاره و کنایه و تمثیل، جانب عشق را پاس داشته باشد[۲].