رسالة في رد وحدة الوجود و الحلول و الاتحاد
رسالة في رد وحدة الوجود و الحلول و الاتحاد، از آثار محدّث، متکلم، مفسر، حکیم و فقیه قرن سیزدهم هجری قمری، محمد بن عبدعلى بن محمد بن احمد آل عبدالجبار قطیفى است که به بررسی انتقادی مسئله اختلافی و جنجالی «وحدت وجود» و مسائل مشابه آن می‌پردازد و ادله نادرستی آن را از دیدگاه عقلی و نقلی تبیین می‌کند. پژوهشگر معاصر، هادی مکارم تربتی، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزشمند و روشمند نوشته و نویسنده و منزلت علمی او و آثارش و به‌خصوص اثر حاضر را شناسانده است.
| رسالة في رد وحدة الوجود و الحلول و الاتحاد | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آل عبدالجبار قطیفی، محمد بن عبدعلی (نويسنده) مکارم تربتی، هادی (محقق) |
| ناشر | دار زين العابدين(ع) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1399ش - 2020م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-622-6503-51-8 |
| موضوع | وحدت وجود - هستی شناسی - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5ر7آ 286/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- هادی مکارم تربتی با تأکید بر آنکه محمد بن عبدعلى آل عبدالجبار قطیفى، موضوع توحید را در این اثر بررسی می‌کند که یکی از مهم‌ترین مباحث اعتقادی است و اندیشمندان در مورد تفاصیل آن مناقشات و اختلافات گسترده‌ای دارند، افزوده است:
- این کتاب روش علمی عمیقی دارد و نویسنده از قواعد عقلی و مسلّمات نقلی همراه با اصطلاحات عرفانی مناسب، استفاده کرده و روش بحث خودش را بر اساس طرح کلی اهل‌بیت(ع) قرار داده و به نقد آرای مخالف پرداخته است.
- نگارنده آزادانه و با قدرت علمی و جامعیت دیدگاه خودش را بیان کرده، ولی تحت تأثیر عواطف و جامعه ساده آن روز، دیدگاه مخالفانش را با تندی نقد کرده و به‌عنوان مثال آنان را «گمراه» خوانده است[۱]. نقد: مقتضای صداقت و حقیقت‌جویی همین است که هر اندیشوری دیدگاه خودش را آشکارا بگوید؛ همان طور که موافقان وحدت وجود صریح می‌گویند: «در وحدت، دویی عینِ «ضلال» است».
- نویسنده با نظر به رواج فرضیه وحدت وجود، به‌خصوص در بین صوفیان، این اثر را برای پاسخگویی به درخواست برادران ایمانی تألیف کرده است[۲].
ساختار و محتوا
- نگارنده بعد از بیان علت و انگیزه نگارش این اثر، به تبیین معانی «وحدت وجود» و اشکالات وارد بر تعبیر مذکور پرداخته و آنگاه به شبهه‌هایی پاسخ داده که برخی را به‌سوی پذیرش «وحدت وجود» کشانیده و بعد از بحث درباره امکان یا امتناع «فنای فی الله» و «اتحاد با او»، ادله باطل بودن این فرضیه («وحدت وجود») را از منظر عقلی و نقلی مطرح کرده و 11 دلیل عقلی و چند دلیل نقلی (از آیات و روایات) آورده است[۳]. نویسنده در خاتمه نیز مبحث مراتب سه‌گانه وجود را توضیح داده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.