رسائل صوفية لأبي‌عبدالرحمن السلمي

رسائل صوفية لأبي‌عبدالرحمن السلمي، مجموعه‌ای است از پنج رساله در موضوعات مربوط به تصوف از ابوعبدالرحمن محمد بن موسی ازدی سلمی نیشابوری (412-325ق) که با تحقیق گرهارد بوورینگ و بلال ارفه لی، منتشر شده است.

رسائل صوفیة
پدیدآوران	سلمی، محمد بن حسین (نويسنده) بوورینگ، گ‍ره‍ارد (محقق) بوورینگ، گ‍ره‍ارد (مقدمه نويس) ارفه‌‌لی، بلال (محقق) ارفه‌‌لی، بلال (مقدمه نويس)
ناشر	دار المشرق
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2009م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س۸ر۵ 282/5 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رساله نخست، رساله‌ای است با عنوان «معاني الحروف». در انتساب این اثر به سلمی، نباید تردید کرد؛ چه، در ابتدای رساله، مؤلف گفته است که این رساله را پس از نوشتن کتاب «حقائق التفسير» خود، بنا به خواهش دوست یا مریدی، درباره معانی حروف و سخنان حکمای اهل معرفت، در این خصوص نوشته است. از نکات مهمی که درباره محتوای این رساله می‌توان ذکر کرد، این است که نزدیک به 140 قول، از اشخاصی که معرفی نشده‌اند، در آن نقل شده است که حدود 30 قول، متعلق به مشایخ صوفیه عمدتا بغدادی است. جمعا 30 آیه قرآن و 9 حدیث و سه بیت شعر هم نقل شده است. اسناد 18 قول ذکر شده است که از میان آنها، دو راوی را به‌طور مشخص می‌توان ملاحظه کرد: یکی منصور بن عبدالله اصفهانی (7 مورد) و دیگر ابوبکر محمد بن عبدالله رازی (4 مورد). این رساله، از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول، پس از مقدمه، حدیثی به روایت از حضرت علی(ع) نقل شده که بنا بر آن، هر آیه ظاهر و باطنی دارد و هر حرف، حد و مطلعی. پس از آن، حدیثی به روایت از ابن عباس، همراه با اسناد نقل شده که در آن، بر اهمیت فراگرفتن حروف الفبا (ابجد) و تفسیر آنها، تأکید شده است. در بخش دوم، حروف الفبا، از الف تا یا، با استفاده از اقوال بزرگان، شرح و تفسیر شده است.

رساله دوم، «لطائف المعراج» نام دارد. سلمی در این رساله، با استفاده از کلمات قرآنی، سعی کرده است به مسئله معراج، با استفاده از اصطلاحات عرفانی، معنایی تازه ببخشد. وی با آوردن سخنانی از بزرگان، سعی نموده دیدار و معراج پیامبر(ص) را در لفافه‌ای از الفاظ و اصطلاحات خاص صوفیه، بیان کند؛ به‌گونه‌ای که هم غیر قابل دسترس بودن خداوند از اذهان و افکار بشر را متذکر شود (نکته‌ای که اکثر متکلمان اسلامی سعی می‌کنند با صفات سلبیه و ثبوتیه آن را بیان کنند) و هم مقام پیامبر(ص) را بالاتر از دیگر انبیا قرار دهد. زبان مورد استفاده او، شسته و رفته خاص عربی است.

عنوان سایر رسائل کتاب، عبارت است از: «تفسير ألفاظ الصوفية»، «المنتخب من حكایات الصوفية» و «الأمثال و الاستشهادات».

منابع مقاله

1. پورجوادی نصرالله؛ سوری، محمد، «مجموعه آثار ابوعبدالرحمن سلمی»، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، 1369.
2. جباری فرکوش، احمد؛ دادوند، سوسن، «معراج از دیدگاه سلمی و میبدی»، مجموعه مقاله‌های دهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، 4-6 شهریورماه 1394