رجال گیلان در عصر ناصری
رجال گیلان در عصر ناصری تألیف هومن یوسفدهی (متولد 1339ش)؛ این کتاب به بررسی زندگی و نقشآفرینی شخصیتهای برجسته گیلان در دوران پنجاهساله حکومت ناصرالدین شاه قاجار میپردازد و رویدادهای مهم این منطقه استراتژیک را در این مقطع تاریخی مهم تحلیل میکند.
| رجال گیلان در عصر ناصری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | یوسفدهی، هومن (نویسنده) |
| ناشر | فرهنگ ایلیا |
| مکان نشر | رشت |
| سال نشر | 1393 |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-964-190-350-5 |
| موضوع | سیاستمداران -- ایران -- گیلان -- سرگذشتنامه,ایران -- تاریخ -- قاجاریان، ۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ق,گیلان -- تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR ۲۰۴۹/ی۸۲۵ی۹۳ ۱۳۹۳ |
ساختار
این کتاب از دو بخش اصلی تشکیل شده است.
گزارش کتاب
کتاب «رجال گیلان در عصر ناصری» اثر هومن یوسفدهی، پژوهشی تاریخی است که به بررسی وضعیت گیلان و شخصیتهای تأثیرگذار این منطقه در دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار (1268-1313 قمری) میپردازد. نویسنده در این اثر، دورۀ ناصری را از مهمترین ادوار تاریخی ایران میداند که زمینهساز انقلاب مشروطیت در عهد جانشین وی، مظفرالدین شاه شد.
در بخش اول کتاب با عنوان «گیلان در عصر ناصری»، نویسنده نگاهی گذرا به زندگی ناصرالدین شاه قاجار دارد و سپس رویدادهای مهم گیلان را در این دورۀ پنجاهساله بررسی میکند. از عوامل برجستگی گیلان در این عصر، قرار گرفتن این سرزمین بر سر راه اروپا و سکونت تجار داخلی و خارجی، همچنین وجود محصولات استراتژیک مانند برنج و ابریشم بود که همواره برای دولتمردان اهمیت داشت. این موقعیت ویژه باعث میشد که والیان، مستوفیان و کارگزارانی که معمولاً از نزدیکان دربار بودند، برای اداره گیلان انتخاب شوند.
نویسنده به شیوۀ حکومت ناصرالدین شاه اشاره میکند که در ایالات و ولایات از طریق کارگزاران محلی که غالباً از حکام، خوانین، مالکان و مالداران طراز اول هر منطقه بودند، امور را اداره میکرد. حضور ناصرالدین شاه در ایالات و ولایات به ویژه در نیمۀ دوم سلطنتش که اوضاع اقتصادی کشور رو به افول نهاد، پررنگتر شد.
بخش دوم کتاب با عنوان «رجال گیلان در عصر ناصری» به شرح احوال 92 نفر از مشاهیر رجال گیلان در آن دورۀ تاریخی اختصاص دارد. در این بخش به معرفی افرادی چون حاج ملا رفیع شریعتمدار، اکبرخان بیگلربیگی، کاظمخان فیلسوفالدوله و حاج میرزا نصیر طابفه پرداخته شده که نهایت همکاری را با حکام منصوب شاه قاجار داشتند. همچنین مستوفیان و دیوانسالاران گیلانی که حضور مؤثری در ادارۀ امور مالی و سیاسی ایالات داشتند، مورد بررسی قرار گرفتهاند.
یکی از بخشهای مهم کتاب، تحلیل وضعیت روحانیون در عصر ناصری است که نویسنده آنان را به سه دستۀ درباری، مبارز و گوشهگیر تقسیم میکند. روحانیون درباری مانند حاج ملاصادق صیقلانی و ملارفیع شریعتمدار با حکام رفتوآمد داشتند و در فعالیتهای عمرانی با آنان همکاری میکردند. در مقابل، روحانیون مبارزی مانند شیخ جواد مجتهد رشتی و حاج ملامحمد خمامی قرار داشتند که در برابر حکام میایستادند و همّ خود را مصروف وظایف شرعی در قبال مردم میکردند. این کتاب علاوه بر معرفی رجال سیاسی و مذهبی، به معرفی اطبا و شعرای نامدار عصر ناصری در گیلان نیز پرداخته است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات