رباعیات باخرزی
رباعیات باخرزی، مجموعه رباعیات شیخ‌العالم ابوالمعالی سعید بن مظفر باخرزی (متوفی 658/659ق) است که از منابع مختلف گردآوری شده است. این اثر مشتمل است بر مجموعه رباعیات اختصاصی باخرزی و رباعیاتی که با خیام و ابوسعید ابوالخیر مشترک است. سعید نفیسی بر این اثر مقدمه نوشته است.
| رباعیات باخرزی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیف‌الدین باخرزی، سعید بن مطهر (نويسنده)
خدابخش، ص‍لاح‌ال‍دی‍ن (مصحح) حسین، هدایت (مترجم) سمینار روابط تاریخی و فرهنگی هند و ازبکستان (1993 = 1372) (سایر) |
| عنوان‌های دیگر | نسخه خدابخش |
| سال نشر | 1372ش - 1993م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 7ق. |
| زبان | انگلیسی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1372 2ر 5224 PIR |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سعید نفیسی در مقدمه‌‌اش بر کتاب، شرح حال ارزشمندی را از باخرزی به دست داده است: «سیف‌الدین ابوالمعالی سعید بن مظفر فامندی باخرزی، از بزرگان مشایخ صوفیه اواخر قرن ششم و اوائل قرن هفتم بود و به‌واسطه جلالت قدری که میان معاصران خود داشت، او را شیخ‌العالم می‌گفتند»[۱].
سیف‌الدین باخرزی در نظم و نثر فارسی استاد توانایی بوده است. اشعاری که بیشتر آنها رباعیات است، به نام او در جاهای مختلف ضبط کرده‌اند. درباره اشعار فارسی وی دو منبع مهمی که در دست است، عبارت است از: مشیخه نظام‌الدین محمداسحاق موفق یزدی و مجموعه‌ای شامل غزلیات سلمان ساوجی و آثار دیگری از جمله رباعیات سیف‌الدین باخرزی که در کتابخانه خدابخش در هندوستان موجود است. سعید نفیسی آن‌گونه که خود گفته اشعار باخرزی را که در این منابع آمده، به‌ترتیب حروف هجا در پی هم آورده است. او نخست دو قطعه منسوب به باخرزی و سپس رباعیات او را آورده است[۲].
کتاب پس از مقدمه سعید نفیسی در چند بخش ارائه شده است:
- رباعیات باخرزی[۳]. نفیسی در انتهای رباعیات، در صفحه 23 کتاب به برخی دیگر از منابع خطی رباعیات باخرزی اشاره کرده است.
- رباعیات مشترک باخرزی و خیام و باخرزی و ابوسعید ابوالخیر که در ابتدای آن چنین آمده است: «نسخه رباعیاتش که محفوظ است در کتابخانه خدابخش پتنه، دارای 51 رباعیات است. بعضی از آنها هم منسوب به خیامند و به گمان غالب، این کلام باخرزی است، نه کلام خیام؛ چنان‌که هم محمد بشیرالحق بیدل دانش‌پژوه هندی گمان می‌برد[۴]. رباعیات مشترک باخرزی و خیام و سپس باخرزی و ابوسعید ابوالخیر در دو ستون ارائه شده است[۵].
- بخش سوم، با عنوان «عکس» که از صفحه 30 تا انتهای کتاب را پوشش داده، به تصویر رباعیات باخرزی در منابع مختلف اختصاص یافته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه نفیسی و متن کتاب.