دیوان وحید قزوینی، قصاید و غزلیات
دیوان وحید قزوینی، قصاید و غزلیات تألیف میرزا محمدطاهر وحید قزوینی (۱۰۱۵-۱۱۱۲ق) دولتمرد، مورخ و شاعر نامدار دوره صفوی؛ به تحقیق و تصحیح دکتر رقیه صدرایی (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد علوم و تحقیقات تهران)؛ مجموعۀ جامعی از اشعار او شامل قصاید، غزلیات، مقطعات و رباعیات است که به همت کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شده است. این دیوان به عنوان یکی از منابع مهم برای شناخت سبک شعر دوره صفوی و به ویژه سبک هندی، در اختیار ادبپژوهان قرار گرفته است.
| دیوان وحید قزوینی، قصاید و غزلیات | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قزوینی، محمدطاهر وحید (نویسنده) صدرایی، رقیه (محقق) |
| ناشر | کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-220-233-8 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 11ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | PIR ۶۵۸۸/د۹ ۱۳۹۴ |
ساختار
این کتاب در دو جلد و بدون تقسیمبندی مشخص به فصلهای مجزا، اما بر اساس قالبهای شعری (قصاید، غزلیات، مقطعات و رباعیات) گردآوری شده است.
گزارش کتاب
دیوان حاضر، حاصل جمعآوری و تصحیح اشعار میرزا محمدطاهر وحید قزوینی، شاعر، ادیب و مورخ برجسته عصر صفوی است. مصحح کتاب دکتر رقیه صدرایی با استفاده از سه نسخه خطی معتبر، از جمله نسخهای که احتمالاً به خط خود شاعر است، اقدام به تصحیح انتقادی این دیوان نموده است. این اثر مشتمل بر بیش از سیهزار بیت شعر در قالبهای مختلف است.
بخش نخست کتاب به قصاید اختصاص دارد که شامل ۴۱ قصیده است. بیست قصیده در ستایش خداوند، امام رضا(ع)، حضرت علی(ع) و سایر ائمه اطهار سروده شده و بیست و یک قصیده دیگر در مدح پادشاهان صفوی، به ویژه شاه عباس دوم و شاه سلیمان، و نیز میرزا تقی اعتمادالدوله (ساروتقی) است. ساختار قصاید او، متأثر از سبک عراقی و با چاشنی سبک هندی، شامل تغزل، تخلص، مدح و تأبید (شریطه) است. یکی از ویژگیهای بارز قصاید وحید، توصیف دقیق و زیبای طبیعت است تا جایی که میتوان او را شاعر طبیعت دانست. عناصری مانند گلها، رنگها و سنگها در اشعار او بسامد بالایی دارند.
نمونه قصاید ایشان:
| خداوندا دلی ده پر ز گوهر چون دل دریا | که نتواند در او افکند کشتی خواهش دنیا |
بخش عمده دیوان را غزلیات تشکیل میدهد که حدود سیهزار بیت گزارش شدهاست. غزلیات او مضامین عاشقانه، عارفانه و اخلاقی را در بر میگیرد و از نظر زبانی، دارای پیچیدگیها و ابهامات لفظی ویژه سبک هندی است.
| کرامت کن عیاری یا رب این ناقصعیاران را | بده دستی که گیرم دامن پرهیزکاران را |
دیگر قالبهای شعری موجود در این دیوان شامل مقطعات (حدود ۸۰۰ بیت) و **رباعیات** (که به دلیل ناقص بودن نسخ، تعداد دقیق آنها مشخص نیست) میباشد.
| ما و دل بنشسته شبها پیش هم آورده سر | تا سحر با یکدیگر بودیم سرگرم عتاب |
در مقدمه مصحح، به تفصیل به زندگینامه وحید قزوینی، خاندان او، آثار منثور و منظومش، سبک شعری و نیز معرفی نسخههای مورد استفاده و شیوه تصحیح پرداخته شده است. از جمله آثار منثور مشهور وی میتوان به تاریخ جهانآرای عباسی (عباسنامه) اشاره کرد که از مهمترین منابع تاریخ دوره صفویه به شمار میرود.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات