دیوان اشعار انصاری
دیوان اشعار انصاری، مجموعه اشعار فارسی شاعر اهل‌بیت(ع)، حاج محمدعلی انصاری قمی با تصحیح علی‌اکبر اصولی است. اکثر اشعار شاعر، مذهبی و در بیان توحید و مدح ائمه(ع) و مراثی علما و حکمت‌ها و موعظه‌ها و مطالب اخلاقی و... است.
| دیوان اشعار انصاری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انصاری، محمدعلی (قمی) (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | دیوان اشعار انصاری: (شاعر اهل البیت - حاج محمد علی انصاری - قم)شامل قصائد- غزلیات- قطعات- ماده تاریخها-... |
| ناشر | مطبعه قم |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1342ش. |
| چاپ | چاپ یکم |
| موضوع | شعر مذهبی - قرن 14 شعر فارسی - قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ن673 د9 / 7962 PIR |
ساختار
کتاب حاوی مقدمه مؤلف و مجموعه اشعار شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ماده تاریخها، مثنویات، تخمیسات و مخمّسات، مراثی، آذرستان، ترکیب‌بندها، دریای نور و متفرقات شاعر است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب شرح حال مختصری از خود و خانواده‌اش می‌نویسد و درباره انگیزه نگارش کتاب شرح می‌دهد[۱]. او درباره این دیوان می‌نویسد: اما در موضوع دیوان حاضر، وضع اقتصادی روز اجازه چاپ آن را نمی‌داد، ولی از طرفی چون می‌بایست بالاخره این متفرقات را جمع‌آوری و چاپ کرد و از طرف دیگر بعضی اشخاص، برخی مراثی و مدایح را درخواست می‌نمودند و من وقت و حوصله اینکه آنها را نوشته برایشان بفرستم نداشتم، یکی دو هفته در این فکر بودم تا ا ینکه یک روز حضرت حجةالاسلام آقای حاج سید محمدعلی علوی که یکی از افاضل و برجستگان حوزه علمیه قمند به منزل آمده و ماجرای خوابشان در شب مبعث رسول اکرم(ص) را برای من بیان کردند... وقتی ایشان خواب را نقل کردند، فکر کردم مثل اینکه این کار منظور نظر مولی الموالی حضرت امیرالمؤمنین(ع) می‌باشد. با دلی گرم اوراق دیوان را تنظیم و به کار چاپ مشغول شدم تا اینکه دیوان به این نحو که مشاهده می‌کنید، از چاپ خارج شد[۲].
اکثر اشعار شاعر، مذهبی و در بیان توحید و مدح ائمه(ع) و مراثی علما و حکمت‌ها و موعظه‌ها و مطالب اخلاقی و... است؛ به نمونه‌هایی از اشعار وی توجه کنید:
الف)- در مذمت مشروبات الکلی و مواد مخدر:
.| تریاک زرد و باده سرخ و حشیش سبز | روز سپید ما بکند عاقبت سیاه | |
| آوخ ز دست زاده خشخاش و دخت تاک | کز جور این دو گشته بسی خانمان تباه | |
| تریاک پاره کرده بسی پرده عفاف | از بانوان، چو برده ز مردان قوای باه | |
| آبی بود شراب که با شرّ بود عجین | می مایعی است مایه صد گونه از گناه | |
| ای بس برادری که ز مستیِّ باده کرد | خواهر به‌جای دلبر ولگرد، اشتباه | |
| بس دختران که دخت رزان کرده دربدر | بس نوجوان ز باده شده سرنگون به چاه | |
| بس ناشکفته غنچه عصمت که همچو گل | شد تا شکوفه پاره ز مستی به صبحگاه | |
| بس عزّت و شرف که ز الکل به باد رفت | بس آبرو که ریخته از می به خاک راه | |
| آن کس که باخت هستی خود در ره قمار | دیوانگان به عقلش خندند قاه‌قاه | |
| ای سیمبر پسر که به میخانه می‌روی | گر پاره پرده‌ات شود از کس دیه مخواه | |
| ای کاش خشک می‌شدی از بیخ شاخ رز | تا که بشر برستی از این زهرگین گیاه[۳] |
ب)- در مدح آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری:
| تا که یادی ز بزرگان جهان خواهد بود | دیگران چون تن و این جسم چو جان خواهد بود | |
| سخن از پیشروان تا به زبان است مرا | میر ما بر همه از پیش روان خواهد بود |
و...[۴].
ج)- درباره حماسه عاشورا:
| دو لشکر عازم جنگاوری شد | یکی بر حق بد و دیگر به باطل | |
| جهان تاریک گشت از گرد پیکار | زمان آشوب شد از رعد هایل | |
| به راز سینه شد سرنیزه کاشف | درون دیده شد سوفار زابل | |
| عیان لخت جگر در نوک شمشیر | به قبض روح خنجرها موکّل | |
| ز دست خیل حق در کربلا گشت | هویدا خیبر و ذات السلاسل | |
| ز خون خصم اندر پهنه رزم | روان گردید انهار و جداول |
و...[۵].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدای کتاب، در ابتدا به‌صورت اجمالی و سپس به‌صورت تفصیلی ذکر شده است. شاعر در بخش فهرست مطالب، قصاید و غزلیاتش را بر اساس حرف آخر کلمه به‌ترتیب الفبا آدرس داده و سپس سایر اشعار را بدون ذکر الفبایی در آدرس ذکر کرده است[۶].
آخرین صفحه مقدمه کتاب، حاوی تصویر نویسنده کتاب است[۷]. در برخی از صفحات کتاب، تصاویری از علما چاپ شده است. به‌علاوه در آخر برخی اشعار علامت‌هایی مانند گل یا پرنده یا ستاره و... گذاشته شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.