ديوان السموأل
ديوان السموأل، مجموعه اشعار شاعر مشهور عرب سموأل بن عادیا (متوفی حدود 65ق)، به روایت و شرح ابوعبدالله نفطویه (متوفی 323) است. شاعر به دلیل ویژگیهای اخلاقی والای خود، بهویژه وفاداری، معروف است. این دیوان شامل زندگینامه شاعر و شرح و بررسی اشعار اوست.
| ديوان السموأل | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سموال (نويسنده)
نفطویة، ابراهیم بن محمد (گردآورنده) صمد، واضح (محقق) |
| ناشر | دار الجيل |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1416ق - 1996م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر عربی - قرن 1ق. - سموال، - 65؟ قبل از هجرت -- سرگذشتنامه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1375 9د 2917 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
محقق در مقدمه بیان میکند که قبلاً دو بار دیوان سموأل تحقیق شده است، اما هیچیک از آن تحقیقات حق مطلب را در مطالعه ادا نکردهاند. انگیزه وی از انجام این تحقیق جدید، مشارکت در معرفی این شخصیت انسانی بزرگ، رفع ابهامات درباره برخی جنبههای شخصیت او و بررسی صحت انتساب اشعار به او بوده است[۱].
ساختار
این کتاب شامل یک مقدمه و پنج بخش (بخش اول: ترجمه شاعر، بخش دوم: ترجمه نفطویه شارح اشعار سموأل، بخش سوم: دیوان، بخش چهارم: بررسی انتساب دیوان به سموأل و بخش پنجم: مباحث پراکنده پیرامون سموأل و دیوان او) است.
سبک نگارش و ویژگیها
سبک نگارش در این تحقیق بر مبنای ویرایش انتقادی و پژوهش دقیق استوار است. از ویژگیهای اصلی این شیوه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تلاش برای بررسی و تحقیق مجدد دیوان با توجه به تحقیقات پیشین و نارساییهای آنها[۲].
- تأکید بر معرفی شخصیت انسانی بزرگ سموأل، علاوه بر معرفی شاعر[۳].
- رفع ابهامات موجود درباره برخی جنبههای زندگی و شخصیت سموأل.
- بررسی صحت انتساب اشعار به شاعر از طریق تدقیق و مراجعه به منابع.
- دقت در نقل و شرح واژگان، عبارات و ارجاع شواهد شعری به اصل آنها در منابع و مراجع مختلف.
گزارش محتوا
کتاب حاضر، ساختاری چندبخشی دارد که هر بخش به جنبهای از زندگی، آثار و مباحث مرتبط با سموأل میپردازد:
بخش اول با عنوان «ترجمة الشاعر» (زندگینامه شاعر)، به معرفی سموأل بن عادیا اختصاص دارد. در این بخش، جزئیاتی مانند نام شاعر و اقوال مختلف درباره آن، نسب و والد او، خانواده، قبیله و طایفه او (غسان)، دین (یهودی بودن او)، تاریخ تولد و وفات (با اشاره به عدم قطعیت)، محل زندگی او بهویژه تیماء، شهرت او به وفاداری و جایگاه اجتماعی و صفات اخلاقی والای او مورد بررسی قرار میگیرد[۴].
بخش دوم با عنوان «ترجمة الراوي الشارح» (زندگینامه راوی شارح)، به معرفی ابوعبیدالله نفطویه، کسی که دیوان سموأل را شرح کرده است، اختصاص دارد. این بخش، شامل اطلاعات زندگینامه و حکایاتی درباره او است[۵].
بخش سوم با عنوان «ديوانه» (دیوان او)، مجموعه اشعاری است که به سموأل نسبت داده شده است. این بخش، شامل متن اشعار دیوان است. در این بخش، نفطویه شرح دیوان را با ذکر شرح حال مختصری از شاعر آغاز و سپس یک یا چند بیت از اشعار او را ذکر و در ذیل آن معانی واژگان و اشعار را با ذکر شواهدی از اشعار و آیات و روایات تبیین کرده است[۶].
بخش چهارم با عنوان «صلة الديوان»، شامل اشعاری است که به سموأل نسبت داده شده، اما در مجموعه اصلی دیوان او یافت نشدهاند. این بخش، این اشعار اضافی را گردآوری کرده است[۷].
بخش پنجم با عنوان «أشتات متفرقة حول السموأل و ديوانه» (مطالب پراکنده درباره سموأل و دیوان او)، شامل مباحث و متون متفرقه مرتبط با شاعر و اثر اوست. مطالبی چون شرح حال سموأل از کتاب «الأغاني» از جمله این مباحث است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.