دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، نهادی حوزوی، انقلابی، فرهنگی، تبلیغی، علمی، پژوهشی، آموزشی، انتشاراتی و مطبوعاتی است که با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی و نیازهای دینی جامعه، به‌عنوان «نماد روشنفکری حوزه» معرفی گردیده و در افق چشم‌انداز بیست ساله کشور به‌عنوان «اصلی‌ترین تأمین‌کننده نیازهای معرفتی و انسانی (نرم‌افزاری) عرصه فرهنگ، جهت توسعه و تعمیق دین‌مداری» خواهد بود.
| نام | دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
|---|---|
| نام سابق | دایره تبلیغات امام
دفتر تبلیغات امام |
| وضعیت حقوقی | |
| هدف | آماده‌سازی حوزویان و روحانیان برای حضور مؤثر در فضای فکری - سیاسی |
| رئیس | حجت‌الاسلام احمد واعظی |
| بنیانگذاری | ۱۳۶۱ش |
| وبگاه | http://www.dte.ir/ |
| کد مؤلف | AUTHORCODE18847AUTHORCODE |
شکل‌گیری و تأسیس
در اردیبهشت 1358، به دستور حضرت امام(ره)، گروهی از فضلای حوزه علمیه قم، با هدف آماده‌سازی حوزویان و روحانیان برای حضور مؤثر در فضای فکری - سیاسی آن زمان، فعالیتهایی را با عنوان «دایره تبلیغات امام»، سپس «دفتر تبلیغات امام» و سرانجام «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» شروع کردند و بدین ترتیب اولین مجموعه فرهنگی - دینی کشور در روزهای پس از انقلاب شکل گرفت و به‌عنوان نخستین اقدام، به‌مناسبت انتخابات ریاست جمهوری و همه‌پرسی قانون اساسی، به اعزام مبلغ مبادرت ورزید[۱].
با گذشت تنها چند ماه از آغاز فعالیت دفتر، دوران جنگ تحمیلی شروع شد و بنا به ضرورت جدی برای هدایت فرهنگی جنگ توسط طلاب و فضلای حوزه، در آن شرایط، سامان‌دهی و اعزام هزاران نفر از طلاب و فضلا به جبهه‌های جنگ برای همراهی رزمندگان، از مهمترین فعالیتهای دفتر محسوب می‌شد که تقدیم صدها شهید روحانی، جلوه‌ای از این ایثار و پایداری است[۲].
در کنار این مأموریت خطیر و همزمان با این امر مهم، فعالیتهای آموزشی با حضور اساتیدی چون شهید بهشتی، مقام معظم رهبری، شهید باهنر و... (برای آموزش مبلغان) و پژوهشی (در موضوعات قرآن، علوم سیاسی و...) نیز جوانه زده و رفته‌رفته رئوس فعالیتهای دفتر، موجودیت یافته و شکل پیدا نمود[۳].
سازمان‌دهی اولیه و تنوع‌جویی در فعالیتها
در پی شکل‌گیری و آغاز فعالیتهای مختلف که به‌تناسب نیاز و شرایط زمانی متفاوت صورت پذیرفته بود، از اوایل سال 64 که حضرت امام(ره)، نماینده خود را در دفتر تبلیغات اسلامی معرفی فرمودند، دوران سازمان‌دهی و سازمان‌گرایی فعالیتهای دفتر شروع گردید. بر این اساس، طبقه‌بندی و بخش‌بندی فعالیتها مد نظر قرار گرفت و در چارچوب‌های سازمانی تفکیک شده، فعالیتها پیگیری گردید. از ویژگی‌های این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- معرفی نماینده رسمی از سوی حضرت امام(ره)، اردیبهشت 1364؛
- تفکیک وظایف، سازمان‌دهی و تدوین قوانین و مقررات آغازین؛
- ورود به فعالیتهای دارای خلأ و نو؛
- شکل‌گیری نشریات متعدد (به‌ویژه مجلات فکری و نوگرا همچون حوزه و...)؛
- شکل‌گیری سازمانی بخش‌های آموزشی و مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم(ع)؛
- شکل‌گیری سازمانی بخش‌های پژوهشی و مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی[۴].
رشد و گسترش فعالیتها و آغاز برنامه‌سازی سازمانی
در این دوره علاوه بر گسترش کمی فعالیتها (که به تعبیر مقام معظم رهبری هریک به اقتضای نیاز آغاز شده بودند)، بنا به رهنمود مقام معظم رهبری، برنامه‌سازی سازمانی نیز مورد اهتمام قرار گرفت. بر این اساس، ضمن شکل‌گیری بخش‌های سازمانی مورد نیاز، مطالعات و بررسی‌های مربوط به برنامه‌ریزی‌ها نیز در دفتر آغاز گردید. از ویژگی‌های این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نخستین حکم مقام معظم رهبری و تشکیل هیئت مدیره دفتر؛
- رشد چشمگیر حجم فعالیتها (در بخش‌های مختلف حتی ورود به فعالیتهای سیاسی و اقتصادی)؛
- توجه به ضرورت تجدید سازمان و نگاه دوباره؛
- مورد توجه و امید مقام معظم رهبری (مدظله‌العالي)؛
- ایجاد اتاق فکر و دفتر برنامه‌ریزی؛
- اهتمام به برنامه‌ریزی هوشمند[۵].
نوسازی سازمانی، تولید اسناد بالادستی مبتنی بر آینده‌نگری و تقویت زیرساختهای سازمانی
با توجه به مطالعات و بررسی‌های آغاز شده در دوره قبل، نوسازی سازمانی و تدوین اسناد بالادستی و طراحی افق حرکت دفتر و نیز انتظام‌بخشی و رسمیت‌بخشی فعالیتهای دفتر در این دوره مورد توجه قرار گرفت. مهمترین ویژگی‌های این دوره عبارتند از:
- ارتقای جایگاه دفتر در حوزه و نظام اسلامی (در سطح ملی و فراملی)؛
- رسمیت‌دهی به فعالیتهای علمی و پژوهشی و تصویب پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (با چندین پژوهشکده، مرکز پژوهشی، ده‌ها گروه پژوهشی و صدها عضو هیئت علمی، محقق و پژوهشگر) در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات؛
- رسمیت‌دهی به فعالیتهای علمی و آموزشی و ارتقای جایگاه مؤسسه آموزشی عالی باقرالعلوم(ع) به دانشگاه باقرالعلوم(ع) در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات؛
- بسط و گسترش و ارتقای جایگاه فرهنگی - تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی با ادغام دو معاونت «تبلیغ و اعزام مبلغ» و «فرهنگی و هنری» و تأسیس «معاونت فرهنگی و تبلیغی» و نیز تنوع و کیفیت‌بخشی به فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی؛
- معطوف نمودن آموزش‌ها به تأمین منابع انسانی مورد نیاز نهادها و دستگاه‌های فرهنگی – دینی؛
- تقویت و هماهنگی مراکز پاسخگویی به سؤالات و شبهات دینی؛
- ایجاد همکاری‌های علمی در سطح کشور و برون‌مرزی؛
- سامان‌دهی و کیفیت‌بخشی به فعالیتهای مطبوعاتی دفتر تبلیغات اسلامی و فعالسازی شورای مطبوعات و نشر ده‌ها ویژه‌نامه از سوی مجلات دفتر در کنار فعالیتهای جاری؛
- راه‌اندازی چندین مجله و نشریه، از جمله: فصلنامه اخلاق، ماهنامه سنجاقک، نشریه اطلاع‌رسانی دفتر «پیام» و...؛
- گسترش تعامل و همکاری بیشتر دفتر با نهادها و سازمان‌های علمی و فرهنگی کشوری، اعم از حوزوی و غیر حوزوی و امضای چندین تفاهم‌نامه همکاری؛
- شکل‌گیری الگوی مدیریت هیئت امنایی؛
- بازتعریف هویت و فلسفه وجودی و تدوین بیانیه مأموریت؛
- نوسازی و اصلاح ساختار سازمانی؛
- دغدغه‌زدایی نسبت به مسائل حاشیه‌ای؛
- اهتمام جدی به زیرساختهای سخت‌افزاری و توسعه فضاهای فیزیکی؛
- به‌سازی امور و مقررات سازمانی؛
- سامان‌دهی و تقویت نظام برنامه‌ریزی و بودجه؛
- مطالعه و طراحی سند چشم‌انداز بیست ساله؛
- تدوین الگو و چارچوب برنامه سه ساله.
به‌سازی و زمینه‌سازی برای خیزش نرم‌افزاری «دوره آغازین تحقق چشم‌انداز بیست ساله»
الف)- اهداف:
- استقرار تفکر استراتژیک آینده‌نگر و الگوی مدیریت متوازن؛
- رهاسازی سازمان از درون‌گرایی فرآیندهای داخلی و نگرش‌های سخت‌افزاری؛
- استقرار سامانه مدیریت دانش سازمان به‌منظور دستیابی و حفظ مستمر سطح قابل قبول توانمندی منابع انسانی؛
- دستیابی به سطح اطمینان پایدار در نزد تأمین‌کنندگان؛
- دستیابی به مطلوبیت نسبی در اثربخشی سازمانی با تأکید بر نیازشناسی درست و پاسخگویی متناسب[۶].
اینک دفتر تبلیغات اسلامی پس از قریب به 30 سال فعالیت چشمگیر به‌عنوان نهادی حوزوی، انقلابی، فرهنگی، تبلیغی، علمی، پژوهشی، آموزشی، انتشاراتی و مطبوعاتی با ایفای نقش واسط فعال میان حوزه‌های علمیه و نظام اسلامی و نیازهای دینی جامعه، حضور پیشگام و مؤثر خود را در عرصه‌های مختلف به اثبات رسانده است؛ به‌گونه‌ای که امروز در بسیاری از مراکز و شوراهای تصمیم‌گیر و تصمیمساز کشور (همچون شورای عالی تدوین برنامه پنجم سازندگی کشور، کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور، شورای پیشبرد حوزه و...) مشارکت فعال دارد و بسیاری از سازمان‌ها و مراکز کشوری (از جمله: سازمان بهزیستی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان عقیدتی - سیاسی ناجا، جامعة المصطفی(ص) العالمية و...) با ایجاد تفاهم‌نامه با این دفتر از ظرفیتهای ممتاز آن در راستای امور مربوط به خود، برخودار گردیده‌اند[۷].