درآمدی بر تفسیر علمی قرآن
در آمدی بر تفسیر علمی قرآن تألیف دكتر محمد على رضائى اصفهانى كتاب پيرامون تفسير علمى قرآن نوشته شده است.مطالب كتاب در سه بخش: تفسير، علم(قرآن و علم) و تفسير علمى قرآن ارائه شده است كه در بخش اول پس از تعريف تفسير و تاويل معيارهاى تفسير معتبر و روشهاى تفسيرى بيان شده است كه اين بخش به عنوان مقدمه مى‌باشد.اما آنچه كه اساس مطالب اين كتاب را تشكيل مى‌دهد بخش دوم و بخش سوم مى‌باشد كه مؤلف محترم براى بيان تفسير علمى قرآن در ابتدا رابطۀ علم و دين و ديدگاه‌هاى موافقين و مخالفين در مورد علوم تجربى و رابطۀ آن با قرآن را مورد بررسى قرار داد. و در بخش پايانى تفسير علمى قرآن را مورد بحث و نمونه‌هايى از تفسير علمى قرآن را ذكر نموده‌اند
| در آمدی بر تفسیر علمی قرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رضایی اصفهانی، محمدعلی (نویسنده) |
| ناشر | اسوه |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1375 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفسیر - فن
قرآن و علوم قرآن و علوم طبیعی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 91/5 /ر6د4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
با روشى كه در كتاب ارائه شده و مطالبى را كه توضيح داده‌اند مسالۀ تعارض علم و دين به خوبى روشن شده و در حقيقت رابطۀ علم و دين، جايگاه اساسى آن روشن و سازگارى و انطباق يافته‌هاى علوم تجربى با دست آوردهاى وحى قرآنى به اثبات رسيده است
ساختار
كتاب داراى تقريظى از آيت‌الله معرفت و مقدمه‌اى از طرف مؤلف و سه بخش و چهارده فصل مى‌باشد كه فهرست مطالب آن به قرار زير است
بخش اول: تفسير اين بخش شامل سه فصل مى‌باشد
تعريف‌ها شامل: تعريف لغوى و اصطلاحى تفسير/فرق تفسير و تاويل/، معيارها شامل: معيارهاى تفسير معتبر/شرايط مفسر/منابع تفسير معتبر و روشهاى تفسيرى شامل: علل پيدايش شيوه‌هاى مختلف در تفسير قرآن/تفسير قرآن با قرآن/تفسير قرآن با عقل/تفسير قرآن با روايات/تفسير علمى/تفسير موضوعى قرآن/تفسير به راى تفسير رمزى و اسطوره‌اى/تفسير اجتهادى(تفسير كامل)
بخش دوم:علم اين بخش داراى شش فصل مى‌باشد: قرآن و علم شامل: تاكيد قرآن بر علم/علوم و مسلمانان/علوم واجب و حرام در اسلام/مقايسه قرآن با تورات و انجيل در توجه به علم، علوم شامل:علم چيست/سير طبقه بندیهاى علوم/معيارهاى طبقه بندى علوم، مطالب علمى قرآن شامل:آيا همۀ علوم بشرى در قرآن وجود دارد/دلايل موافقين و مخالفين/جمع بندى و نتيجه‌گيرى/مطالب علمى قرآن استطرادى است،
چهارم:قلمرو علم و دين شامل: مقدمه/آيا علوم تجربى يقين‌آور است/آيا علوم تجربى مى‌تواند ماوراى حس را اثبات كند/توافق قرآن با علوم جديد/آيا قرآن نظريات علمى را اثبات يا نفى مى‌كند/آيا علوم تجربى در فهم آيات تاثير دارد/مقدار تاثير علوم تجربى در فهم قرآن،
رابطۀ علم و دين شامل: مقدمه/تداخل علم و دين/تعارض علم و دين/جدايى مطلق علم و دين توافق و سازگارى علم و دين/تاثيرات علم و دين در يكديگر و حوزه‌هاى مختص و مشترك علم و دين شامل: مقدمه/نظريه كانت/نظريۀ اگزيستانسياليستها/نظريه‌هاى زبان علم و دين نظريۀ تداخل حوزه‌هاى علم و دين/اشتراك علم و دين در حوزۀ انسان و طبيعت
بخش سوم: تفسير علمى اين بخش شامل پنچ فصل مى‌باشد
مقدمات شامل:مقدمه/معنى اصطلاحى تفسير علمى پيشينۀ تاريخى تفسير علمى در غرب/پيشينۀ تاريخى تفسير علمى در اسلام/علل گسترش تفسير علمى، تفسير علمى در بستر تاريخ شامل موافقان تفسير علمى از قبيل:ابن مسعود/بوعلى سينا/غزالى/مرحوم طبرسى...
مخالفان تفسير علمى همچون:ابواسحاق شاطبى/شيخ محمود شلتوت/دكتر ذهبى
قائلان به تفصيل در تفسير علمى همچون:سيد جمال اسدآبادى/سید قطب /رشيد رضا /محمد صادق المراغى/علامه طباطبائى /آيت‌الله مكارم شيرازى /آيت‌الله معرفت و...،
دلايل تفسير علمى و اقسام آن شامل: دلايل موافقين و مخالفين/ديدگاه‌هاى تفصيل و دلايل آنها/اقسام تفسير علمى از جهت هدف مفسر/اقسام تفسير علمى از جهت شكل و شيوۀ تفسير/معيارهاى تفسير علمى معتبر
معيارهاى تفسير علمى غير معتبر/آثار منفى و مثبت تفسير علمى/خلاصه و نتيجه‌گيرى، تفسير علمى و تعارض علم و دين شامل:
آيا تعارض قرآن با علم ممكن است/راه حلهاى تعارض علم و دين/تا چه اندازه مى‌توان در ظواهر امر قرآن مصرف نمود/تعبدو اعتقاد به ظاهر آيات قرآن تا چه اندازه لازم است/علل تعارض علم و دين و راه‌هاى جلوگيرى از آن و نمونه‌هاى تفسير علمى آيات قرآن شامل:قضايا و آياتى كه تفسير علمى در آنها صورت مى‌گيرد/نمونه‌هايى از تفسير علمى معتبر/نمونه‌هايى از تفسير علمى غير معتبر
ويژگى‌ها
- مؤلف پس از طرح موضوع، ديدگاه‌هاى مخالفين و موافقين را همراه باادالۀ آنها ذكر مى‌نمايد و در پايان نتيجه‌گيرى مى‌نمايند
- بخش دوم-فصل پنجم، در اين فصل رابطۀ علم و دين را مورد بحث قرار داده چهار احتمال در اين باره بدين صورت ذكر مى‌كند كه:
- علم و دين با يكديگر رابطه‌اى ندارند 2-رابطۀ خصمانه دارند 3-تداخل دارند 4-با يكديگر سازگارى دارند بخش سوم-فصل پنجم:نمونه‌هاى از آيات كه از طرف دانشمندان علوم اسلامى و علوم تجربى، تفسير علمى شده و سپس آن نظريه تغيير كرده و تفسير قرآن در معرض خطا قرار گرفته است بيان شده (مانند خلقت انسان و نظريۀ تكامل داروين)
- بخش سوم-فصل پنجم:نمونه‌هاى تفسير علمى معتير را بااستفاده از آيات توضيح داده و در ادامۀ آن آياتى كه تفسير علمى(غير معتبر) شده ذكر و دليل غير معتبر بودن آنها بيان شده است
- در بخش سوم-فصل اول(مقدمات)، پيشينۀ تاريخى تفسير علمى در غرب و جهان اسلام را بطور جداگانه بحث نموده و نتيجه‌گيرى مى‌كنند كه تفسير علمى قرآن از قرن دوم هجرى شروع شده است در ادامۀ اين بحث علل آن را نيز بيان مى‌نمايند
- در بخش دوم، فصل اول:(قرآن و علم) نقش مسلمانان در پيشرفت علم را تشريح نموده، خدماتى را كه مسلمانان در پيشرفت علوم مختلف ارائه داده‌اند ذكر شده است
- در بخش دوم-فصل سوم:در اين فصل پيرامون مطالب علمى قرآن بحث نموده و اينكه آيا همۀ علوم در قرآن موجود است يا خير؟دلايل موافقان و مخالفان را ذكر و مورد نقد و بررسى قرار داده‌اند و نتيجه مى‌گيرند كه ظاهر آيات قرآن بر تمام علوم بشرى دلالت ندارند گر چه در قرآن به بعضى از علوم اشاره شده است
- در بخش سوم: فصل چهارم:در اين فصل پيرامون تعارض قرآن با علم بحث نموده، در ابتداء تعارض علم و دين را به دو صورت(واقعى و ظاهرى) توضيح داده، در پايان راه حلهاى تعارض علم و دين را بيان نموده‌اند.
نسخه شناسى
كتاب يك جلد، متن آن فارسى، داراى 516 صفحه مى‌باشد كه داراى فهرست:
الف:منابع و مأخذ
ب:آيات
ج:روايات
د:اعلام
ه-فهرست مطالب(بصورت اجمالى)
و-فهرست تفصيلى
همچنین داراى فهرست كتاب‌شناسى تفسير علمى(كتابنامه)