خلیفة بن خیاط
خليفه بن خياط بن ابى هبيره العصفری (متوفای 240ق)، نامش ابوعمر بصری، ملقب به شباب عصفرى، محدث، از مورخان و نسب‌شناسان مهم اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم، دارای گرایشات عثمانی، صاحب كتاب الطبقات، و تاريخ خلیفة بن خیاط
| نام | خلیفه بن خیاط |
|---|---|
| نامهای دیگر | عصفری، خليفه بن خياط
اب‍ن‌خ‍ی‍اط العصفری، ابوعمرو خلیفه العصفری، اب‍و ع‍م‍رو شباب، اب‍و ع‍م‍رو خلیفه بن خیاط شباب، خلیفه بن خیاط |
| نام پدر | خیاط |
| متولد | حدود 160ق |
| محل تولد | بصره |
| رحلت | 240 ق |
| اساتید | ابوعمرو بن علإ
یزید بن زریع محمد بن جعفر غندر |
| برخی آثار | تاريخ خلیفة بن خیاط |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01496AUTHORCODE |
ولادت
در بصره متولد شده و در همان شهر زيست كرده است. از سال تولد وى يادى نشده، اما از آنجا كه او درسال 240ق و در سن هشتاد سالگى درگذشته بايد سال تولد او در حوالى سال 160ق باشد. جد او ابوهبیره (متوفای 160ق) از مشايخ حديث و از رجال ثقه حدیث نزد بخاری و ابن ابی حاتم رازی بود, حتی ابن سعد نیز در طبقات خویش از وی روایتی نقل کرده است. پدر خلیفه نیز در حدیث حجت بود.
تحصیلات
او تمام عمر خود را در بصره ماندگار شده و همانند عالمان آن روزگار براى طلب علم به ديگر شهرها كوچ نكرد. اكثر مشايخ خليفه بصرى بوده‌اند، از اين رو وى از تمايلات عثمانى بدور نبوده است، چنانكه درباره يكى از مشايخ اصلى وى، يزيد بن زريع گفته شده كه عثمانیالهوى بوده است. او در زمان رواج و اوج اعتزال در بصره، با جريان اعتزال مخالف بود و در نزاعى به دفاع از شخصى كه مخالف اعتزال بوده، مبادرت كرد. خليفة بن خياط به دليل تعلق خاطرش به اهل حديث نزد اكثر محدثين و رجاليين توثيق شده است. بخارى در تاريخش (ج 3 - 911) او را توثيق كرده و در صحيح 18 مورد از او روايت مى‌كند. همچنانكه ذهبي در سير (ج 11 - 473) او را توثيق كرده است.
مشایخ خلیفه
در علوم قرآن و قرإآت: ابوعمرو بن علإ از مشهورترین قرا; در حدیث: یزید بن زریع, محمد بن جعفر غندر, سفیان بن عیینه, ابوداود طیالسی و عبدالرحمن بن مهدی از بزرگ‌ترین محدثان قرن دوم; در تاریخ: علی بن محمد مدائنی و ابوعبیده معمر بن مثنی از برجسته‌ترین اخباریان عصر وی; در انساب: هشام کلبی و ابوالیقظان سحیم بن حفص مشهور به "نسابه" از مشهورترین نسب شناسان و بسیاری دیگر.
وفات
در سال 240 هجری در سن هشتاد سالگی درگذشت.
آثار
ابن نديم در الفهرست (ص 338) از او 5 كتاب نام برده كه عبارتند از:
- كتاب الطبقات
- التاريخ الكبير
- طبقات القراء
- تاريخ الزمنى و العرجان و المرضى و العميان
- اجزاء القران و اعشاره و اسباعه و آياته
از اين پنج كتاب تنها دو كتاب طبقات و تاريخ بدست ما رسيده كه هر دو چاپ شده است.
منابع مقاله