حورانی، آلبرت
آلبرت حورانی (1915-1993م)، نویسنده، مورخ انگلیسی، دارای اصلیت لبنانی، متخصص تاریخ عرب، پژوهشگر مسائل خاورمیانه.
| نام | حورانی، آلبرت |
|---|---|
| نام‌های دیگر | Albert Habib Hourani |
| نام پدر | |
| متولد | 14 جمادی‌الاولی 1333/ 31 مارس 1915 |
| محل تولد | منچستر انگلیس |
| رحلت | 27 دی 1371/ 17 ژانویه 1993، در آکسفورد |
| اساتید | |
| برخی آثار | تاریخ مردمان عرب (ترجمه فرید جواهر کلام)
تاريخ الشعوب العربية الإسلام في الفكر الأوربي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03981AUTHORCODE |
ولادت
آلبرت حورانی، در 14 جمادی‌الاولی 1333/ 31 مارس 1915، در شهر منچستر انگلیس، از پدر و مادری مسیحی، به دنیا آمد. پیش‌تر خانواده‌اش از جنوب لبنان به انگلیس مهاجرت کرده و مذهب خود را از ارتدوکس به پروتستان تغییر داده بودند و پدرش ارشد کلیسای محله خود در شهر منچستر بود.
تحصیلات
حورانی پس از گذراندن تحصیلات اولیه در منچستر، برای ادامه تحصیل به لندن رفت و از 1312ش/1933، در کالج مادلن، در دانشگاه آکسفورد، در رشته‌های فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد تحصیل نمود و با کسانی چون چارلز عیساوی (عیسوی)، که بعدها از خاورمیانه‌شناسان برجسته شد، آشنا گردید. او در 1315ش/1936، از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.
تدریس و تحقیق
حورانی پس از آن به لبنان رفت و دو سال در دانشگاه آمریکایی بیروت، در رشته علوم سیاسی، تدریس کرد. با شروع جنگ جهانی دوم در 1318ش/1939، به لندن بازگشت و تا 1322ش/1943، در مؤسسه سلطنتی امور بین‌المللی، زیر نظر آرنولد توینبی و همیلتون گیب، از خاورشناسان معروف، به پژوهش پرداخت. وی از 1322 تا 1324ش/1943-1945 نیز در دفتر نماینده دولت انگلیس در قاهره و پس از آن در دفتر عرب در لندن به تحقیق اشتغال داشت. در 1327ش/1948، عضو هیئت علمی کالج مادلن گردید و در 1332ش/1953، در همین دانشگاه، به‌عنوان نخستین مدیر مرکز [مطالعات] خاورمیانه در کالج سنت آنتونی برگزیده شد. وی در پیشرفت مطالعات خاورمیانه سهم بسزایی داشت، تا اینکه در 1359ش/1980، بازنشسته شد. پس از بازنشستگی همچنان به فعالیت‌های علمی ادامه داد و گاهی در سمت استاد مدعو، در دانشگاه‌هایی چون دانشگاه شیکاگو و هاروارد تدریس کرد. دانشگاه‌هاروارد کوشید وی را برای مدیریت مرکز مطالعات خاورمیانه جذب کند، اما او نپذیرفت.
حورانی در نوشته‌های خود به معرفی مردم خاورمیانه و اندیشه‌های آنان و طرح‌ها و راه‌های آنان برای تمدن‌سازی پرداخته و همچنین درک دانشمندان اروپایی را از خاورمیانه و اسلام بررسی کرده است. وی مانند ابن خلدون و آرنولد توینبی، در آثار خود واحد مطالعه را تمدن و حوزه تمدنی قرار داده است؛ حوزه تمدنی و تمدن مورد نظر او جهانی است که بر اساس آموزه اسلام و به وساطت زبان عربی شکل گرفته و به‌عنوان جهان اسلام قابل تعریف و شناسایی است. از دیدگاه حورانی، اگرچه آشنایی اروپاییان با اسلام در ابتدا بسیار ناقص و غیر اصولی بود و ده قرن با جهان اسلام در چالش مذهبی و فکری بودند، اما از قرن دهم/شانزدهم، به بعد آشنایی آنان با اسلام بیشتر شد و پژوهش‌های جدی و گسترده‌ای را برای درک بیشتر ماهیت اسلام انجام دادند. از سوی دیگر، در جهان اسلام نیز اندیشمندان مسلمان ضمن آشنایی با آموزه‌های غربی، برای برون‌رفت از بحران‌های پیش رو و رفع موانع پیشرفت سه راهکار در پیش گرفتند: گروهی که جهان جدید و تحولات کشورهای غربی را نماینده فرهنگ بشری، فضائل مدنی و دموکراسی تلقی می‌کردند، غرب‌گرایی را در پیش گرفتند. گروه دوم، راز عقب‌ماندگی مسلمانان را دوری از آموزه‌های اسلامی می‌دانستند و در پی احیای تعلیمات اسلامی بودند و گروه سوم، راه رهایی را در روی آوردن جهان عرب به ملی‌گرایی عربی و اتحاد عرب بر اساس زبان مشترک می‌دانستند. حورانی توضیح داده است که مفهوم ملی‌گرایی مدرن بر اساس زبان مشترک و جامعه سیاسیِ کاملاً مجزا، در جهان اسلام پدید نیامد. او از سه نوع ملی‌گرایی در منطقه خاورمیانه نام می‌برد که به‌ترتیب زمان ظهورشان عبارتند از: نوعی ملی‌گرایی که وی از آن به ملی‌گرایی دینی یاد می‌کند؛ ملی‌گرایی سرزمینی یا منطقه‌گرایانه، که به عقیده او شباهت‌هایی با ملی‌گرایی اروپایی دارد و ملی‌گرایی قومی و زبانی که در عصر حاضر نیرومندترین و نافذترین نوع تفکر سیاسی در خاورمیانه است. به‌طورکلی، آثار حورانی منشأ بسیاری از اندیشه‌های تازه و مباحث جدی شده است. بسیاری از دانشجویان و نویسندگان امور خاورمیانه، او را پدر فکری خود بشمار آورده و مشی او را دنبال نموده‌اند. رسانه‌های گروهی نیز همواره با وی درباره خاورمیانه مشورت می‌کردند.
وفات
حورانی در 27 دی 1371/ 17 ژانویه 1993، در آکسفورد درگذشت.
آثار
از او آثار مهمی به‌جا مانده است که برخی از آنها عبارتند از:
- سوریه و لبنان؛
- اقلیت‌ها در جهان عرب؛
- نگرشی تاریخی؛
- فکر عربی در عصر لیبرالی: 1798ـ 1939؛
- اروپا و خاورمیانه؛
- ظهور خاورمیانه جدید؛
- تاریخ مردمان عرب (ترجمه فرید جواهر کلام)؛
- اسلام در اندیشه اروپایی[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: مالکی، محمد، ج14، ص339-340
منابع مقاله
مالکی، محمد، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1377ش.