حق الناس
حق الناس، اثر آیتالله حسین مظاهری (متولد 1312ش)، از مراجع تقلید و استاد اخلاق، است. این کتاب، به بررسی جامع و عمیق مفهوم «حق الناس» از دیدگاه اسلام میپردازد و اهمیت آن را در زندگی فردی و اجتماعی انسان، با تأکید بر پیامدهای رعایت یا تضییع این حقوق در دنیا و آخرت، تبیین میکند.
| حق الناس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظاهری، حسین (نويسنده) |
| عنوانهای دیگر | حق الناس: ارتباط متقابل حقوق مردم و اخلاق اسلامی |
| ناشر | مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهراء (علیها السلام) |
| مکان نشر | ایران - اصفهان |
| سال نشر | 1398ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-2985-61-6 |
| موضوع | حقوق مدنی - جنبه های مذهبی - اسلام - حقوق مدنی - جنبه های قرآنی - حقوق مدنی (فقه) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م65 ح7 230/1 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، با سخن آغازین، آغاز شده و مطالب اصلی، در قالب شش فصل تدوین گردیده است.
سبک نگارش
محتوای کتاب بهطور عمده بر پایه آیات شریف قرآن کریم و روایات ارزشمند معصومین(ع) استوار است که برای اثبات و توضیح مطالب بهکار رفتهاند و با توجه به اینکه این کتاب حاصل دروس اخلاق آیتالله مظاهری است، نگارش آن ترکیبی از مباحث فقهی و حقوقی با توصیههای اخلاقی و معنوی است که بر مسئولیتپذیری فرد در قبال حقوق دیگران تأکید میکند[۱].
گزارش محتوا
- فصل اول (حقوق از نظر اسلام): این فصل، با تعریف مفاهیم «حق» و «تکلیف» آغاز میشود و سپس حقوق را به سه دسته اصلی «حقوق نفس» (حقوق خود انسان)، «حقوق خالق هستی» (حقوق خداوند) و «حقوق مخلوقات» تقسیم میکند و حقوق مخلوقات را در سه عنوان «حق طبیعت و محیط زیست»، «حق حیوانات» و «حق مردم»، تبیین مینماید [۲].
- فصل دوم (جایگاه حق الناس در تعالیم قرآن و عترت): این فصل، به جایگاه ویژه و اهمیت بالای حق الناس در آموزههای قرآنی و سنت پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) میپردازد. نویسنده، عواقب تضییع حق الناس را در دنیا و آخرت، از جمله مجازاتهای معنوی و اخروی، تشریح میکند[۳].
- فصل سوم (تقسیمات حق الناس): این فصل، انواع مختلف حق الناس را بر اساس معیارهای گوناگون، مانند روابط انسانی، جنس و سن افراد، دین و مذهب، تعلیم و تعلم، نوع معاشرت، جایگاه اجتماعی، جنس حق و سیاست، تقسیمبندی میکند. حقوق مربوط به تعاملات فردی و اجتماعی، مانند احترام متقابل و کمک به نیازمندان و حقوق خاص خانوادگی، از جمله حقوق والدین، فرزندان، همسران و خویشاوندان، مورد بحث قرار میگیرد[۴].
- فصل چهارم (مراتب حق الناس): در این فصل، مراتب چهارگانه حق الناس، شامل «حق تکریم و خوشرفتاری»، «حق خدمت و یاری»، «حق دفاع و نجات» و «حق منع ظلم و آزار» معرفی و تشریح میشود. بر اساس این مراتب، بر ضرورت احترام به کرامت انسانی، یاری رساندن به دیگران، دفاع از مظلومان و پرهیز از هرگونه ظلم و تعدی تأکید شده است[۵].
- فصل پنجم (انواع حق الناس): این فصل، به تبیین دقیق سه نوع اصلی حق الناس: مالی، آبرویی و فرهنگی، اختصاص دارد:
- حق الناس مالی: بهتفصیل به موضوعاتی مانند مالکیت فردی از نظر اسلام، اموال حلال و حرام، سوء استفاده از اموال مردم، سرقت از بیتالمال، غصب، خیانت در امانت و ربا پرداخته است.
- حق الناس آبرویی: این بخش، به اهمیت حفظ آبروی افراد، نهی از غیبت، تهمت و سوء ظن پرداخته و مجازاتهای اخروی آنها را گوشزد میکند.
- حق الناس فرهنگی: در این قسمت، حقوق مربوط به ابعاد فرهنگی جامعه، از جمله حفظ میراث فرهنگی، تعلیم و تربیت و رعایت اخلاق عمومی مورد بررسی قرار میگیرد[۶].
- فصل ششم (توبه و جبران تضییع حقوق): این فصل پایانی، به مسئله مهم توبه و جبران حقوق تضییعشده، اعم از حق الناس و حق الله، میپردازد. مراحل و شروط توبه و نحوه جبران حقوق ضایعشده مردم، از جمله بازگرداندن اموال، طلب حلالیت و ترمیم آبرو، تشریح شده است. بر این نکته تأکید میشود که درحالیکه خداوند ممکن است از حق خود بگذرد، حقوق مردم تنها با رضایت صاحبان آن بخشیده و جبران میشود. این فصل، راهکارهای عملی برای جبران خسارتهای مادی و معنوی وارده به افراد را ارائه میدهد[۷].
پانویس
منابع مقاله
سخن آغازین و متن کتاب.